Günlük Arşiv: 11 Ekim 2016

BİLGE TONYUKUK

Bilge Tonyukuk kitabesi.

BİLGE TONYUKUK; adı bilinen ilk Türk yazar, târihçi ve büyük devlet adamı. Milâttan sonra 8. asırda Göktürkler devrinde yaşamış İlteriş (Kutluk) Kağan, Kapağan Kağan, Böğü Han ile Bilge Kağana baş vezirlik yapmış, bâzı savaşlarda başkomutan olarak vazife görmüştür. Kendi adına dikilen âbideye yazdırdıklarından anlaşıldığına göre; Çin’de doğmuş, Çin esâretinden İlteriş (Kutluk ) Kağanla birlikte kurtularak Türklerin Çin esâretinden kurtuluş savaşını ...

Devamını Oku »

BİLGE KAĞAN

BİLGE KAĞAN Göktürkleri elli yıllık Çin esâretinden kurtararak ikinci defâ Gök-Türk Hâ- kanlığını kuran İlteriş (İPİ, devleti toplayıp tanzim eden) ünvânı ile anılan Kutluk Kağanın büyük oğlu. 684 yılında doğdu. Babası Kutluk Kağan öldüğü zaman kardeşi Kültigin’le birlikte, küçük yaşta olmaları sebebiyle, amcaları Kapağan Kağanın ve millet emekdârı, büyük müşavir Vezir Bilge Tonyukuk’un himâyesinde büyüdü. O zaman Bilge Kağan 8, ...

Devamını Oku »

BİLEŞKE

BİLEŞKE; Aim. Resultante, Mittelkraft (f), Fr. Resultat (m), İng. Resultant. Fizikte, bir cisme tesir eden iki veya daha ziyâde kuvvetin yapacağı tesiri tek başına yapabilecek olan kuvvet. Tek bir kuvvetin bileşkesi sözkonusu olamaz. Cisme tesir eden bir kuvvette dört unsur bulunur. Bunlar: a) Tatbik noktası, b) Doğrultusu, c) Yönü, d) Şiddeti. Mevcut kuvvetlerin durumları dört farklı şekilde bulunur: 1. Aynı ...

Devamını Oku »

BİLEŞİK KAPLAR

U şeklindeki bir kabın A ve B kollarına özgül ağırlıkları § ve g' olan (§>§') ve birbirine karışmayan iki sıvı konmuşsa bu durumda: h. §= h'.Ş' veya h/h1 = §'/§ gibi bağıntıları vardır.

BİLEŞİK KAPLAR; alt kısımları birbirine bağlı, değişik yükseklik ve değişik hacimdeki kaplara verilen ad. Hacimleri, şekilleri değişik iki veya daha çok kaba herhangi bir sıvı, değişik miktarlarda doldurulup, sonra tabana yakın yerlerinden birbirlerine bağlanırsa bütün kapların sıvı seviyesi aynı olana kadar sıvı birinden diğerine geçer. Bunu denemek için kaplar önce üzerinde bir vana bulunan boruyla birleştirilip sıvı doldurulduktan sonra, bağlantı, ...

Devamını Oku »

BİLEŞİK

BİLEŞİK; Aim. Verbindung (f), Fr. Compose, İng. Compound. İki veya daha fazla farklı elementin iyon veya atomlarından meydana gelen herhangi bir madde. Bileşiğin bileşimi belirlidir. Yâni bileşikteki elementlerin bir birine oranı sâ- bittir. Meselâ su; her zaman iki atom hidrojen, bir atom oksijen bulundurur. Sâbit kimyâsal bileşime ilâveten, belirli şartlar altında bileşiğin fiziksel özellikleri tecrübe edilen her hangi bir numûne ...

Devamını Oku »

BİLECİK

BİLECİK;   Osmanlı Devletinin temellerinin atıldığı, Marmara, Ege, İç Anadolu ve Batı Karadeniz bölgelerinin kesiştiği bir kavşak noktasında bulunan bir ilimiz. 39°39′ ve 40°31′ kuzey enlemleriyle 29°43′ ve 30°40′ doğu boylamları arasında bulunan Bilecik; Sakarya, Bolu, Eskişehir, Kütahya ve Bursa arasında yer alır. Gerek Osmanlı, gerekse Cumhûriyet devrinin kuruluşunda çok önemli rol oynayan Bilecik’in, Türk târihinde mümtaz bir yeri vardır. ...

Devamını Oku »

BİLARDO

BİLARDO; Aim. Billardspiel, Fr. Billiard, İng. Billiard. Üstüne çuha gerilmiş, arduvazla kaplı dikdörtgen bir masada, istaka denen uzun bir sopa ve değişen sayıda toplarla oynanan çeşitli oyunlara verilen ad. Masanın kenarlarına içten yerleştirilmiş kauçuk bantlar da aynı kumaşla kaplanır. “Karambol” da denen Fransız bilardosu deliksiz masada oynanır. İngiliz bilardosu snooker ve öteki delikli bilardo oyunları her köşesinde ve uzun kenarlarının ortasında ...

Devamını Oku »

BİLÂNÇO

BİLÂNÇO; Aim. Bilanz (f), Fr. Bilan. İng. Balance Sheet. Bir işletmenin belirli bir zaman noktasında sâhip bulunduğu sermâye, varlık ve borç durumunu gösteren denge. Varlıklar aktifte, sermâye ve borçlar pasifte yer alır. Bilânço düzenlenmesindeki başlıca gâye, belirli bir zaman noktasındaki mâlî durumunun açıklanmasıdır. Bu bakımdan bilânçolarda, işletmeye ayrılan sermâye tutarı, sâbit ve döner varlıkların miktârı, yabancı kaynaklardan sağlanan krediler, işletmenin ...

Devamını Oku »

BİLÂL-I HABEŞİ

BİLÂL-I HABEŞİ; Eshâb-ı kirâmdan, Peygamber efendimizin ilk müezzini. İlk Müslüman- lardandır. İsmi Bilâl bin Rebâh Habeşî olup, künyesi Ebû Abdullah, annesinin ismi Hamame’dir. Aslen Habeşistânlı olan âilesi Mekke’de Benî Cum- ha kabilesinin kölesiydi. 581 senesinde Mekke’de doğdu, 641 (H. 20) senesinde Şam’da vefât etti. Peygamber efendimize ilk îmân eden ve müşriklere karşı Müslüman olduğunu açıkça îlân eden yedi sahâbîden biri ...

Devamını Oku »

BİGBANG (Büyük patlama)

BİGBANG (Büyük patlama); uzayın yaradılışıyla ilgili olarak Astronom 6. Lemaitre tarafından ortaya atılan bir teori. Zamanla teoriyi benimseyen bilim adamlannın sayısı arttı. Bu nazariyeye göre uzay 15-20 milyar yıl önce tek bir dev atomun infilâk etmesiyle meydana geldi. Patlayan bu dev atom, içindeki maddeleri boşluğa savurdu. Galaksiler nebulözler ve yıldızlararası plazma bu şekilde meydana geldi. Bu ilk infilâktan bu yana ...

Devamını Oku »

BİD’AT FIRKALARI

BİD’AT FIRKALARI; Eshâb-ı kirâmın, Peygamber efendimizden (sallallahü aleyhi ve sellem) bildirdikleri doğru îtikâd olan Ehl-i sünnet yolundan ayrılanlar. Bid’at fırkalarının aslı dokuzdur: 1) Şîa, 2) Mûtezile, 3) Havâric (Hâricîler), 4) Cehmiyye, 5) Mürcie, 6) Neccâriye, 7) Dırâriyye, 8) Kilâbiyye, 9) Müşebbihe. Bunlar kollarıyla birlikte yetmiş iki kısım oldular. Asr-ı seâdetde Peygamber efendimizin sohbetleri bereketiyle Müslümanların îmânları tertemizdi. Eshâb-ı kirâm (Peygamber ...

Devamını Oku »

BİD’AT

BİD’AT; Aim. Neuereng (f.), Fr. innovation (f.), İng. Innovation, Heresy. İslâm dîninde, Peygamber efendimiz ve O’nun dört halîfesi zamânmda bulunmayıp da, dinde sonradan meydana çıkarılan Sünnete, yâni Muhammed aleyhisselâmın bildirdiği din bilgilerine uymayan, îtikat (inanış), amel (iş) ve sözler, hurâfeler. Dinde yapılmak istenilen her değişiklik ve reform bid’attir. Sözlükte, önceleri olmayıp, sonradan ortaya çıkan şey mânâsına gelen bid’at, âdette ve ...

Devamını Oku »

BİÇERDÖVER

BİÇERDÖVER; Mm.Mâhdrescher (m), Fr.Mo- issoneuse-batteuse (f), İng.Combine- harvester. Hasadın bütün geleneksel işlemlerini yerine getirmek için tasarlanmış makina.Tarladaki ekini hem biçer hem de harman yapar. Tarım alanlarında rastlanan tarım makinalarının en büyüğü ve en önemlisi biçerdöverdir. On dokuzuncu yüzyıldaki sanâyi inkılâbıyla berâber tarım sanâyiinde de atılım yapılmış ve bunun en önemli sonuçlarından biri; geleneksel usûllerle orak ve insan-hayvan kuvvetiyle yapılan hasadın, ...

Devamını Oku »

BİBLİYOGRAFYA

BİBLİYOGRAFYA; Aim. Bibliographie, Fr. Bibliographie (f), İng. Bibliography. Bir konu hakkındaki yayınların tamamı. Eski Yunancada tavsif anlamına gelen biblios (kitap) ile grapho (yazma) kelimelerinden türemiştir. “Kitaplar hakkında yazı” anlamında kullanılmıştır. Kelimenin iki mânâsı vardır: 1. Belli bir konuda veya muhtelif konulardaki yayınların (kitap, broşür, makâle vb.) listesi. Umûmiyetle bu listede yazar (müellif) ile eserin; tercüme ise mütercimin adı, cilt ve ...

Devamını Oku »

BİBERİYE

BİBERİYE (Rosmarinus officinalis); Aim. Rosmarin, Fr. Romarin, İng. Rosemary. Familyası: Ballıbabagiller (Labiatae), Türkiye’de yetiştiği yerler: İstanbul, Ege ve Akdeniz bölgelerinde bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. Bütün ilkbahar ve yaz boyunca soluk-mâvi renkli çiçekler açan, 1-2 m yüksekliğinde, kışın yapraklarını dökmeyen bir bitki. Gövdeleri dik ve çok dallıdır. Yaprakları mızrak gibi, etli ve yeşil renklidir. Çiçekleri dalların uçlarında, yaprakların tabanlarında bulunur. ...

Devamını Oku »

BİBER

BİBER (Capsicum annuum); Aim.Pfeffer, Fr. Capsicum Cihillie, İng. Paprika Redpepper. Familyası: Patlıcangiller (Solanaceae). Türkiye’de yetiştiği yerler: Erzurum-Kars gibi soğuk ve yüksek yaylalar hâricinde, hemen hemen her tarafta yetiştirilmektedir. Bir metreye kadar boylanan, muhtelif şekil ve renkte meyveleri bulunan, tohumu sarı renkte, basık ve kısmen böbrek şeklinde, mutedil iklimlerde ve tropik memleketlerde birkaç senelik ağaççık hâlinde, patlıcangiller familyasına bağlı bir sebze ...

Devamını Oku »

BİAT-l RIDVÂN

Bîat-ı Rıdvan hâtırasına OsmanlIların yaptırdığı kuyu ile Harem sınırını işâret eden Âbide.

BİAT-l RIDVÂN; Hudeybiye denilen yerde Se- müre ismindeki bir ağaç altında 627 (H.6) senesi Zil- kâde ayında Peygamber efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) ile Eshâb-ı kirâm arasında yapılan sözleşme. Hicretin 6. yılında Peygamber efendimiz, Eshâbı ile birlikte hac etmek için Medîne’den yola çıktılar. Hemen hemen bütün sahâbenin kılıçtan başka silâhları yoktu. Yanlarında kurban için aldıkları yetmiş deve vardı. Resûlullah’ın yola ...

Devamını Oku »

BÎAT

BÎAT; bir kimseye bir hususta bağlılığını bildirme, söz verme. Arapça aslı “bey’at” olup, sonradan dilimize “bîat” diye geçmiştir. Lügatte satmak ve satın almak demektir. Alış verişte bâyi (satıcı) ile müşterinin (alıcının) el ele tutuşarak bir şeyde pazarlık etmelerine (alış veriş sözleşmesi yapmalarına) denir. Bu mânâ genelleştirilerek bir husûsta el ele vererek yapılan akde, sözleşmeye, söz vermeye de bîat denilmiştir. Bîatler, mâhiyetleri ...

Devamını Oku »

BIYIKLI MEHMED PAŞA

BIYIKLI MEHMED PAŞA; Yavuz Sultan Se lîm devri beylerbeyilerinden. Enderunda yetişti. Çeşitli saray hizmetlerinde yetiştikten sonra baş mi- rahur oldu. Yavuz Sultan Selîm, Çaldıran Seferine giderken Bıyıklı Mehmed Paşayı Bayburt’u almakla görevlendirdi. Bayburt zaptedildikten sonra Erzincan beylerbeyliğine bağlandı. 1515’te Kemah’ı kuşattı. Yavuz Sultan Selîm’in de kuvvetleriyle gelerek muhâsaraya iştiraki üzerine kale kumandanı şehri pâdişâha teslim etti. Bundan sonra Yavuz onu ...

Devamını Oku »

BILDIRCIN

Eti çok lezzetli olan bıldırcın.

BILDIRCIN (Coturnix coturnix); Aim. Wachtel, Fr. Caile des bles, İng. Quail. Familyası: Sülüngiller (Phasianidae). Yaşadığı yerler: Avrupa, Asya, Afrika, Avustralya, Amerika, Yeni Gine’nin ekin, çayırlık ve fundalık alanlarında. Özellikleri: 18-20 cm boyunda, küçük başlı, narin ve sert gagalı, eti için avlanılan göçmen bir kuş. Ömrü: 15-20 yıl. Çeşitleri: Boyalı, dağ, mâvi, tepeli, bataklık ve Japon bıldırcınları. Tombul vücutlu, sırtı pas ...

Devamını Oku »