MEKKÎ-ZÂDE MUSTAFA ÂSİM EFENDİ

MEKKÎ-ZÂDE MUSTAFA ÂSİM EFENDİ: Osmanlı âlimlerinden. Yüzüncü Osmanlı şeyhülislâmıdır. İsmi, Mustafa Âsim olup, seksendokuzuncu şeyhülislâm Mekkî Mehmed Efendi’nin oğludur. Mekk-î-zâde diye bilinir. 1187 (m. 1773) senesinde İstanbul’da doğdu. 1262 (m. 1846) senesinde İstanbul’da vefât etti. Fâtih’te Bahâî Efendi kabristanında babasının kabri yamna defnedildi.

Babasından ve zamâmmn diğer âlimlerinden ilim tahsîl edip, onüç yaşındayken “ Hâriç” rütbesiyle müderris oldu. Çeşitli medreselerde ders okuttuktan sonra, yirmibeş yaşındayken, 1212 (m. 1797) senesinde Galata kadılığına ta’yin edildi. 1216 (m. 1801) senesinde Mekke-i mükerreme pâyesine nâil oldu. 1224 (m. 1809) senesinde İstanbul kadılığına getirildi.

Alemdâr Mustafa Paşa’nın İstanbul’a gelişini, Üçüncü Selim Hân’ın şehîd edilmesini, Kabakçı Mustafa isyâ- myla İstanbul’un ve devlet düzeninin alt üst olduğunu gördü. Sultan ikinci Mahmûd pâdişâh olduktan sonra, 1226 (m. 1811) senesinde Anadolu kadı- askerliğine, 1229 (m. 1813) senesinde Rumeli kadıaskerliğine ta’yin edildi. Bir müddet sonra vazifeden alındı. Kendi köşesine çekilip, ilim ve ibâdetle meşgûl oldu. Çelebi-zâde Mehmed Zeynî (Zeynel’âbidîn) Efendi’nin şeyhülislâmlık vazifesinden ayrılması üzerine, 1233 (m. 1818) senesinde şeyhülislâmlık makâmına yükseldi. Şeyhülislâm olduğu zaman kırkdört yaşında bulunuyordu. 1 yıl 7 ay 7 gün bu vazifede kaldıktan sonra, 1234 (m. 1819) senesinde vazifeden alındı. Konağına çekilip, ibâdet etmekle meşgûl iken, 1239 (n ı823) senesinde tekrar şeyhülislâmlığa getirildi. Bu defâ 2 yıl 2 ay vazife yaptıktan sonra vazifeden aynldı. Bundan sonra kendi konağında ilim ve ibâdet etmekle meşgûl olan Mustafa Âsim Efendi, Yâsinci- zâde Abdülvehhâb Efendi’nin vazifeden alınması üzerine üçüncü defâ, 1248 (m. 1833) senesinde yeniden şeyhülislâm oldu. Sultan ikinci Mahmûd Hân kendisini çok takdir ediyordu, ikinci Mahmûd Hân’ın vefâtından sonra pâdişâh olan Sultan Birinci Abdülme- dd Hân da onu vazifede bıraktı. Sultan Abdülmedd Hân devrinde ondört yıla yakın bu şerefli vazifeyi doğruluk ve adâletle yürüttü. Bu vazifeye devâm ederken, bir gece evinde vefât etti. Üç defâ olan şeyhülislâmlık müddeti toplam 17 yıl 1 ay kadardır.

Mekkî-zâde Mustafa Âsim Efendi, âlim, fâzıl, vazifesinde dikkatli, doğruluk ve adâletten aynlmayan gösteriş ve sun’îlikten uzak bir zât idi. Her türlü kötü huylardan temizlenmiş, güzel ahlâk sâhibi ve Allahü teâlâya çok ibâdet ederdi, ilim ve ma’rifet ehlinin kıymetini bilirdi. Haram ve şüphelilerden şiddetle sakınır, din ve devlet işlerinde gâyet çalışkan ve dirâyetli idi. Tatlı dilli, güler yüzlü olup, herkesle iyi geçinirdi. Kaynaklarda eseriyle ilgili bilgiye rastlanmamıştır.