MİR AHMED MUHTÂR EFENDİ

MİR AHMED MUHTÂR EFENDİ: Son devir Osmanlı âlimlerinden. Yüzonbirinci Osmanlı şeyhülislâmıdır. İsmi Ahmed Muhtâr olup, ulemâdan Mahmûd Bey’in oğludur. “Molla Bey” diye bilinir. 1222 (m. 1807) senesinde İstanbul’da doğdu. 1300 (m. 1882) senesinde İstanbul’da vefât etti. Üsküdar’daki Celveti dergâhında, Seyyid Hâşim Üsküdârî bin Şeyh Yûsuf Nizâmeddîn Celvetî hazretlerinin kabri yanına defnedildi. Küçük yaşından itibâren, zamânı ran âlimlerinden olan Şerhî Hâfiz Ahmed Efendi’den ilim öğrenip, icâzet aldı. Meşhûr Evliyâ Hoca’dan ve Arab Hoca’dan da tefsir, hadis ve hikmet ilimlerini okudu. Hızır Ağazâde Sa’îd Bey’den de Farsça lisâmm öğrendi. 1242 (m. 1826) senesinde “Dîvân-ı Hümâyûn” kalemine me’mûr olarak girdi. 1246 (m. 1830) senesinde yapılan imtihanı başarıyla kazanıp rüûs (diploma) aldı. Vazifesinde yavaş yavaş yükselmeye başladı 1261 (m. 1845) senesinde “Takvîm-i vekâyi” (Resmî gazete) musahhihliğini yapmağa başladı. 1272 (m. 1855) senesine kadar bu vazifeye devâm etti. Aynı sene içinde Selânik kadılığına ta’yin edildi. 1273 (m. 1856) senesinde Haremeyn, 1278 (m. 1861) senesinde İstanbul pâyeleriyle taltif edildi. Bu sene içinde İstanbul kadılığı vazifesine getirildi. 1285 (m. 1868) senesinde de Anadolu kadıaskerliği pâyesi verildi. 1286 (m. 1869) senesinde “Meclis-i Tedldkât-ı Şer’ iyye” üyeliğine getirildi. Yedi ay sonra meclis üyeliğinden istifâ etti. 1288 (m. 1871) senesinde şeyhülislâmlık makâ- mına getirildi. 1 yıl iki ay 3 gün müddetle bu vazifede kaldıktan sonra, 1289 (m. 1872) senesinde vazifeden ayrıldı. 1295 (m. 1878) senesinde Sultan ikinci Abdülhamîd Hân tarafından ikinci defâ şeyhülislâmlığa getirildi. 7 ay 4 gün bu vazifede kaldıktan sonra vazifeden alındı. Her iki şeyhülislâmlık müddeti toplamı, 1 yıl 9 ay 7 gündür. Kendi evine çekilip ibâdet ve tâatle meşgûl olduğu sırada vefât etti. Alim ve fâzıl bir zât olan Mîr Ahmed Muhtâr Efendi, güler yüzlü ve hoş sohbet bir zât idi. “Murassa-i Osmânî” ve “Birinci Meddî” nişanlan (madalyaları) vardır.

Eserleri şunlardır: 1- Tuhfet-ül-Muhtâr: Tefsîr-i Celâleyn’in şerhi olan “Cemel”in telhisi (kısaltılmışı) dır. 2- Şerh-i Kasîde-i Bânet Su’âd, 3- Şerh-i Risâle-i Şeyh Reslân-ı Dımeşkî min-et-tasawuf. Bu eserleri basılmıştır