MOLLA HALİL Sİ’RİDİ

MOLLA HALİL Sİ’RİDİ: Fıkıh, tefsir ve hadîs âlimi, tasavvuf ehli büyüklerden. ismi, Halil bin Hüseyn es-Si’ridî el-ömerî el-Kürdî eş-Şâfiî’dir. 1167 (m. 1754) senesinde Bitlis yakınlarında Hizân’da doğdu. 1259 (m. 1843) senesinde Siirt’te vefât etti. Kabri Siirt’te olup, ziyâret edilmektedir.

Tahsile başladığı sıralarda, babası Molla Hüseyn onu Sofiyye-i aliyyeden olan büyük âlim Erzurumlu tbrâhim Hakkı hazretlerinin huzûruna götürdü. Onun duâ ve teveccühlerine mazhar oldu. Yaşadığı bölgenin âlimlerinden ilim öğrendi. En meşhûr hocası Molla Mahmûd Behdînî (r.aleyh) idi. Babasımn ilminden de çok istifâde etti. O mübârek kimselerin yanında aklî ve naklî, zâhirî ve bâtınî ilimlerde kemâle geldi. Pekçok kerâmetleri görüldü. Zamânının müftîsi ve asrının bir tânesi oldu. Tahsilini tamamladıktan sonra, Siirt’te talebe yetiştirip kıymetli eserler yazmak ve insanlara Allahü teâlâmn yolunu gösermekle meşgûl oldu. Pekçok tâlihli kimseler, kendisinden feyz alıp, kalble- rini Allahü teâlânın aşkıyla doldurmak ve hâllerini Resûl-i ekremin (s.a.v.) güzel ahlâkı ile süslemekle şereflendiler. Bunlann en büyüklerinden biri de, Seyyid Fehîm-i Arvâsî hazretleri gibi büyük bir âlimi yetiştirmesi ile, Allahü teâlânın nzâsma ve bütün insanlığın duâsma mazhar olan Muş müftîsi Ebû Abdullah Molla Hasen Ehvedî Ensârî hazretleri idi. Seyyid Fehîm-i Arvâsî (r.aleyh), talebelerinden Seyyid Abdülhakîm-i Arvâsî hazretlerini yetiştirdi. O da Birinci Dünyâ harbi esnâsmda Ermeni katliâmı sırasında memleketi olan Van’ın Mü küs (Bahçesaray) nâhiyesine bağlı Arvas (Doğanvayla) köyünden hicret ederek, uzun bir yolculuk ve birçok sıkıntılardan sonra İstanbul’a geldi. İstanbul’ da insanlara yıllarca durup-dinlenme- den ilim ve feyz saçtı. Yetiştirdiği talebelerle büyük İslâm âlimlerinin eserlerinin bütün dünyâya yayılmasına vesîle oldu.

Molla Halîl Si’ridî’nin yazdığı kıymetli eserler şunlardır

1- Tefsîrü Tabsırat-il-kulûb fî kelâmi Allâm-il- guyûb,

2- Tefsîrun ahar ilâ sûret-ii Kehf,

3- Diyâü kaib-il-arûf fit-tecvîdi ver- resmi ve ferşey-il-hurüf,

4- Şerhun alâ manzûmet-iş-Şâtıbî fit-tecvîd,

5- Mahsûl-ül-mevâhib-il-ehâdiyyeti fil- hasâisi veş-şemâil-il-Ahmediyye,

6- Te’sîsü kavâid-il-akâid alâ mâ sahha min ehl-iz-zâhir vel-bâtm min-el-avâid,

7- Mulahhas-ül-kavâü’ vez-zevâcir,

8- Kitâbün fî usûl-il-fikh-iş-Şâfîî,

9- Kitâ- bün fî usûl-il-hadîs,

10- Zübdetü mâfî fetâv-el-hadîs,

11- Muhtasar-u Şerh-is- Sudûr fî şerh-il-mevti ve ahvâl-il- kubûr,

12- Minhâc-üs-sünne fî ahvâl-is-sûfîyye: Manzum bir eserdir.

13- Nebzetün min-el-mevâhib-il- medeniyyeti fîş-Şathiyyâti vel-Vahdet- üz-zâtiyyeti,

14- Nehc-ül-enâm fil-akâid; Manzûmdur. 15- Şerhun alâ kasîdet-il- hemziyye,

16- Risâle fîl-ma’fuvvât, 17- Ezhâr-ül-ğusûn min me’kûlâtı erbâb-il-fünûn,

18- El-Kâmûs-üs-sânî fin-nahvi ves-sarfi vel-me’ânî,

19- Risâ letün fî ilm-il-mantık,

20 Risâletün filmecâz vel-istiâre,

21-Risâletün fî âdâb- il-bahs vel-münâzara: Manzûmdur.

22- Risâletün fil-va’z,

23- El-Mantûk-uz- zümridiyye nazmu telhîs-iî-miftâh,

24- Manzûme fî mevlid-in-Nebiyyi.