VENAİ (Ali bin Abdülber)

VENAİ (Ali bin Abdülber): Şâfiî mezhebi fikıh âlimlerinden. İsmi, Ali bin Abdülber bin Ali el-Hüseynî el- Venâî olup, künyesi Ebü’l-Hasen’dir. 1170 (m. 1756) senesinde Mısır’ın Venâ köyünde doğdu. 1212 (m. 1797) senesinde Medîne-i münevverede vefât etti. Venâî, tahsilini Mısırda yaptı. Zamâmn büyük âlimlerinden olan Şemsüddîn Muhammed bin Ali Şin- vânî, Seyyid Muhammed Murtazâ ve başkalarından ilim öğrendi. Muhammed Murtazâ’dan hadîs ilmini öğrenip icâzet aldı. Hocası onu çok sever ve çok üstün tutardı. Ona i’timâdı son derece idi öyle ki, “îhyânın şerhini yaptığında ona verip; “Münâsib gördüğün yerleri bırakabilir, münâsib görmediğin yerleri çıkarabilirsin” buyurdu. Venâî, hac için 1203 (m. 1788) senesinde Mekke-i mükerremeye gitti. Üç sene orada ikâmet etti. Otuz senede yaya- madığı ilmi, burada üç senede yaydı. Daha sonra Medîne-i münevvereye gitti. Resûlullahın kabr-i şerifini ziyâret edip Mısır’a döndü. Rü’yâsında Resûlullah (s.a.v.) onu Medîne-i münevvereye çağırdı ve orada vefât edeceğini buyurdu. Venâî bu emir ile sevinçle Medine’ye vardı. Vefatına kadar orada kaldı. Venâî, fikıh, hadîs ve diğer ilimlerde üstün bir dereceye yükseldi. Ferâiz ilminde emsalsizdi. Halve- tiyye yolunun edebini Ahmed Derdîrî’ den öğrenip icâzet (diploma) aldı. Şeyh Ömer Abdülkerîm bin Abdürresûl, onun hayâtına ve kerâmetlerine dâir bir eser yazdı. Venâî, çok ibâdet ve mücâhede eden, hâller ve kerâmetler sâhibi bir zât idi. Daha küçük iken kerâmetleri görüldü. Küçüklüğünde su dolu bir havuza düştü. Ailesine haber verilinceye kadar orada kaldı. Ana-baba ve yakınlan oraya koştuklannda, Venâî’yi havuzun zemininde oynarken buldular. Boğazına su kaçmamış ve hiç zarar görmemişti. Venâî, çok geceler rü’yâsmda Resûlullah! (s.a.v.) görürdü. Bir gece yine rü’yâsmda Resûlullahı (s.a.v.) gördü. Resûlullah (s.a.v.) mübârek şehâdet parmağını Venâî’nin ağzına koyup hareket ettirdi ve geceleyin; “Lâ ilâhe illallâhü vallâhü ekber Allahü ekber” duâsım okumasını tenbih buyurdu.

Onsekiz yaşında iken kitap yazmaya başlayan Venâî, çeşitli ilimlere dâir birçok eser yazdı. Eserlerinden bazılan şunlardır

1- Tuhfet-ül-efkâr,

2- Delîl-üs-sâlik ilâ melik-il-memâlik,

3- Necât-tir-Rûh,

4- El-Kelimât>ül~Celiyye fî beyân-il-murâd minel Ecrûmiyye,

5- Füyûd-ül-Melik^id-dâim (ferâize dâirdir),

6- Mevrid-üz-Zam’ân (mevlid),

7- Şerhu salevât-i D erdîrî,

8 – Umdet-til-ebrâr fî ahkâm-il-hac vel-i’timâr,

9- El-Meneh-ul-ilâhiyye.