DHARMA Hint Uygarlığının Temel Kavramlarından Biridir
hint
DHARMA i. sanskritçe terim (pali dilinde dhamma). Hint uygarlığının temel kavramlarından biridir. (Bu terim, dinî, medenî, siyasî, sosyal, metafizik, kısaca bütün yönleriyle kanun anlamına gelir. Ayrıca, din, fazilet veya iyilik, sebeplerle sonuçların izafiyetine bağlı olması bakımından varlık anlamlarını da alır. Sözgelimi brahmanların dharmasastra’ları hukukî derlemelerdir; Bud-dha’cıların dharmapata’sı bir ahlâk kitabıdır.) [L]
DHARMAKİRTİ, hintli mantıkçı. Digna-ga’nın öğrencisi, Nyaybindu’nun yazarı. Aristoteles mantığı, Batıda neyse, Orta ve Doğu Asya’da da bu kitap odur. Buddha mantığının en büyük eseri sayılır. (L) DHARMASASTRA, sanskritçe kelime. Geniş anlamda, bütünü ile hukuk, dar anlamda da, hukukla ilgili eserler için kullanılır. Manzum biçimde sanskritçe yazılan bu eserler, Veda dharmasutra’ların bir devamı olmakla beraber, kapsamları daha genişlemiş, hukuk kurallarının bütün halka ve kamu hayatına uygulanmasını sağlamıştır. Bunlar, toplum hayatiyle ilgili birtakım kurallar, hukuk ve ceza usulleri koyan gerçek birer kanun niteliğindedir. Hindistan’ın ilk dönemlerinden beri yazıla gelen bu kitaplara birer hukuk kaynağı olarak bugün de başvurulmaktadır. (M)
DHARMASUTRA, Veda devrinden kalma, dinî görevlerle ilgili hintçe metinler. Bunlarda günlük ibadet kuralları, aile reislerinin, Brehmenlerin, kralların ve keşişlerin görevleriyle ilgili buyruklar, ayrıca, beslenme ile ilgili kurallar, bilimsel ve felsefî nitelikte incelemeler yer alır. Ayrıca, bu metinlerde, hukukî konulara da rastlanır. (L) DHARVAR, Hindistan’da (Mysore) şehir. Goa’nın doğusunda; 526 000 ıüf. Ticaret merkezi (pamuk). Dokuma sanayii. (L) DHAULAGiRi, Orta Himalayalarda tepe, Nepal topraklarında; 8 172 m. İlk olarak bir fransız keşif heyeti 1950’de zirveye tırmanmayı denedi; teşebbüs sonra başka heyetlerce tekrarlandı: 1953’te İsviçreliler (Peter Braun ve Rııedi Schatz kuzeybatı ya-
dış dehliz Madelaine de Vézelay manastırı Vézelay, Fransa
macında 7 700 m’ye tırmandılar); 1954’te Arjantinliler (teğmen İbanez tırmanma sıracında öldü); 1955’te yine bir Arjantin heyeti (7 600 m’ye kadar). Dhaulagiri’nin en yüksek yerine Max Eiselin başkanlığındaki bir İsviçre keşif heyeti tırmandı (1960). [L] DHEUNE (la), Fransa’da (Bourgogne) ırmak. Saône ırmağının sağ kolu. Chalon-sur-Saöne’un yukarı kesiminde Saöne’a kavuşur; 65 km. Vâdisinden Centre kanalı geçer. (L)