ALGAN (Ayla)

ALGAN (Ayla), türk kadın tiyatro ve sinema oyuncusu, hafif müzik sanatçısı (İstanbul 1937). İstanbul’da Notre Dame de Sion Fransız Kız Lisesi ve Fransa’da Versailles Lisesi’nde okudu. Tiyatro oyuncusu Beklan Algan’la evlenip ABD’ye gitti; Actor’s Studio’da tiyatro eğitimi gördü. 1961’de İstanbul Şehir Tiyatrosu’na girdi. Tarla Kuşu ve Sinekler oyunlarındaki başarısıyla tanındı. . Daha sonra Hamlet’, Sezuan’ın İyi insanı’nda oynadı. 1965’de Fizikçiler’deki rolüyle İlhan tskender ödülü aldı, özel eğitim kurumu LCC’de üç yıl tiyatro öğretmenliği yaptı. Karanlıkta U-yananlar (1964). Ah Güzel İstanbul (1966), Zilli Nazif e (1967) gibi filmlerle sinemada da dikkati çekti. 1970’lere doğru hafif müzikle ilgilendi. 1971’de Paris’te Olimpia’da sahneye çıktı. 1973’de Uluslararası Altın Örfe şarkı yarışmasında ikinci oldu. Türk halk müziği parçalarını batı ölçüleriyle söylemesiyle tanındı. 1980’de B. Almanya’da müzik ve tiyatro etkinliklerinde bulunmaya başladı. Berlin’de sahnelenen H. Taner’in Keşanlı Ali Destanı müzikalinde ve Giden Ter Geri Dönmez adlı oyunda rol aldı.

Ailenin tek çocuğu olan Ayla Algan, çocukluğunda piyano, bale ve şan dersleri aldı. 5 yaşında başladığı piyano öğrenimini lise öğrenimi için Fransa’ya gidene kadar 11 yıl boyunca sürdürdü. Ortaokulu İstanbul’daki Notre Dame de Sion’da, liseyi Fransa’daki Versailles Lisesi’nde okudu.Lise öğrenimi devam ederken tanıştığı Beklan Algan (1933 – 2010) ile evlendi.

Eşi Beklan Algan ile birlikte Amerika’da New York Actor Studio Actor’s Repertuary Theatre’s of Broadway sahne eğitimi alan sanatçı, Türkiye’ye döndükten sonra İstanbul Şehir Tiyatroları’nın kadrosuna girdi ve 1961’de Tarla Kuşu oyunu ile tiyatroda ilk rolünü oynadı. Aynı yıl Hamlet oyununda rol aldı; hem Ophelia hem de erkek rolü olmasına rağmen Hamlet karakterini canlandırmıştı. Bu nedenle “Erkek Hamlet” olarak anıldı. 1965’te Fizikçiler oyunuyla İlhan İskender En İyi Kadın Oyuncu Ödülü’ne layık görüldü ancak tiyatronun kolektif bir sanat olduğu gerekçesiyle geri çevirdi. 1966’da Muhsin Ertuğrul’un istifası üzerine Şehir Tiyatroları’nda ayrıldı, bir süre LCC Language and Culture Center Tiyatro Okulu’nda tiyatro öğretmenliği ve oyuncu çalıştırma dersleri verdi.Buradan Macit Koper,Taner Barlas,Cezmi Baskın,Meral Çetinkaya ve Rutkay Aziz gibi değerli oyuncu ve yönetmenler çıktı.

1964’te yönetmenliğini Ertem Göreç’in yaptığı, senaryosu Vedat Türkali’ye ait olan Karanlıkta Uyananlar filmi ile ilk kez sinema dalında çalışmalara başladı. 1966’da Atıf Yılmaz’ın yönettiği Ah Güzel İstanbul filminde ile ilk kez başrol oynadı.

1971’de Paris’in ünlü konser salonu Olimpia’da sahneye çıkan Algan, 1972 yılında Paris’te Jean L. Bazault yönettiği Recamier Tiyatrosunda, Peter Brook’un Tiyatro Atölyesine, davetli olarak katılmıştır. 1972-1979 yılları arasında Paris’te yaşadı ve müzikle ilgilendi. 1972’de Turizm Bakanlığı’nın isteği üzerine Yunus Emre’nin 650. yıldönümü için bir albüm hazırladı.1975 yılında dünyaya gelen kızına Yunus Emre’den esinlenerek “Sevi” adını koydu. 1973’te Bulgaristan’daki Uluslararası Altın Orfe Şarkı Yarışması’nda savaş karşıtı bir şarkı söyleyerek ikincilik ödülünü alan Algan’a aynı yıl devlet sanatçısı ünvanı verildi ve UNICEF Onur ödülüne layık görüldü. 1977’de Polonya Sopot Festivali’nde Oda Kızılderililerinin sorunları üstüne bir şarkı ile dünya birinciliği kazandı.

1980’de Berlin’e gitti,Schaubühne Tiyatrosu’nda dört yıl boyunca Tuncel Kurtiz, Şener Şen, Macit Koper gibi sanatçılarla işçi tiyatrosu yaptı.

1984 yılında Erol Keskin, Beklan Algan, Prof. Cevat Çapan, Taner Barlas, Ahmet Levendoğlu, Macit Koper, Haluk Şevket, Yekta Kara, Müge Gürman, Metin Deniz, Ergüder Yoldaş, Prof. Süleyman Velioğlu, Oben Güney gibi meslektaşlarıyla BİLSAK Tiyatro Atölyesi’ni kurdu.[4]

1988 yılında ise Beklan Algan, Erol Keskin, Haluk Şevket Ataseven ile birlikte Tiyatro Araştırma Laboratuvarı (TAL)’ı kurdu ve burda pek çok deneysel projeye imza atarak genç tiyatro oyuncularının eğitimine katkıda bulundu.

1996 yılında İstanbul Şehir Tiyatroları’nda Genel Sanat Yönetmeni Yardımcılığı yaptı.

1999 – 2000, 2000 – 2001 Sezonunda Kenan Işık’ın İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları’nda sahnelediği Şeyh Galip’in “Aşk Hastası“ oyununu oynadıktan sonra, Şehir Tiyatrolarından emekli oldu.

Halen sanat hayatına devam etmekte olan Ayla Algan, “Seni Seviyorum Rosa”, “Harem Suare”, “O da Beni Seviyor” gibi onlarca filmde ve “Biz Size Aşık Oduk”, “Üzgünüm Leyla”, “Aliye” gibi çeşitli dizilerde rol almıştır. Ayrıca “Yaratıcı ve Çağdaş Tiyatro Teknikleri kursu”ile de ünlü oyunculara oyuncu koçluğu yapmaktadır.

Koroporte Sanat Grubu’nun hem tiyatro eğitmeni hem de anlatıcısı olarak, Koroporte’nin İş Sanat’ta sahnelenen “Hayvanlar Karnavalı 2005 – 2006 – 2007” ve “Bir Sergiden Tablolar 2007 – 2008” gösterilerinde rol almıştır.

2011 yılında İstanbul Drama Sanat Akademisi Genel Sanat Yönetmenliği ve bunun yanında, tiyatro ve yaratıcı drama metodu kullanarak yabancı dil eğitimi olan “İngilizce Tiyatro Sertifika Programı” ve “Sinema-Tiyatro Oyunculuk Atölyesi” eğitmenliği görevlerini üstlenmiştir.

Ayla Algan Sinema, Tiyatro, Dizilerde aldığı rollerle halen sanat hayatına da devam etmektedir.

TAL’da Yapılan Araştırmalar Sonucunda Çıkan Oyunlardan Bazıları:

“Anadolu İnsanın Kültürel Kimliğinde Oyun”, 1996 (Anadolu İnsanı’nın Kültürel Kimliğinde Oyun geleneksel Türk Tiyatrosu Araştırma ve Uygulama Birimi)

“Troya İçinde Vurdular Beni”, Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Beklan ALGAN

“Everest My Lord”, (Sevim BURAK)-Naz ERAYDA, Bülent ERKMEN, 1997

“Sınırlar”, Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Ayla ALGAN

“Yunus”, 1991 yılında İstanbul’da yapılan Uluslararası Tiyatro Enstitüsü ITI’nın 4. Olağan Kongresi sırasında Ellen STEWART Stüdyosu’nda geliştirilmiştir.

“Troyalı Kadınlar”, Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Ayla ALGAN

“Boşluk ve Kadın”, Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Ayla ALGAN

“Afrika Dansı” Sevim BURAK anısına Tiyatro Araştırma Laboratuvarı

2010’da tekrar açılan ve dernek yapısında çalışmalarına devam eden T.A.L. Tiyatro Araştırma Laboratuvarı’nın kurucusu ve başkanıdır.

Şarkı Çalışmaları:

Tasavvuf felsefesi ile çağımızda New Age akımındaki insan varlığının durumu ve bugünün insanını doğa içinde düşünsel ve bedensel olarak sahneye getirme çalışmaları ile Dünyaya Yunus Emre’nin felsefesini ve şiirle şarkılarını Fransızca, İngilizce ve Almanca olarak tanıtmıştır. Fransa, Orta Asya, ABD, Avrupa ve Afrika’da konser ve dinletiler, Paris’te Barclay Plak Şirketi tarafından çıkan uzunçalar ve 45’lik Plaklarında, kendi halk müziğinden yola çıkarak Fransızca ve Türkçe olarak yorumladığı şarkılar vardır.

1961–2000 yılları arasındaki devlet sanatçılığını halen sürdürmektedir.

Yunus Emre,

Olimpia (konseri) ilk Türk sanatçısı,

Paris Barclay Plak Şirketinde Yunus Emre ve Yöresel Eski türkülerden 45’likler ve uzun çalar,

Çağdaş Türk Şairleri, Şarkılı Şiirler – Beste Selmi ANDAK

Türkiye’nin her yerinde Halk Konserleri, Avrupa, Amerika, Afrika, Rusya, Yunanistan’da…

Ödüller
1965 Fizikçiler oyunundaki rolüyle “İlhan İskender Ödülü”
1967 “Ah Güzel İstanbul” filmi ile San Remo Bordighera Film Şenliği-Gümüş Ağaç Ödülü
1972 Devlet Sanatçısı
1973 Bulgaristan-Altın Orfe Şarkı Yarışması İkincilik Ödülü
1972 Unicef Sanatçısı
1974 Olimpia Birinciliği
1977 Polonya-Sopot Festivali Pop Müzik Yarışması Birincilik Ödülü
1978 Sopot Dünya Birinciliği; Şarkı-Yorum
1996 Türkiye Yazarlar Birliği En İyi Oyuncu Ödülü.
2015 20. Sadri Alışık Sinema ve Tiyatro Ödülleri, “Çolpan İlhan Sanata Değer Katan Kadınlar Ödülü”[5] Rol Aldığı Bazı Tiyatro Oyunları
Hamlet Hamlet’i Erkek Olarak Oynamıştır. “İstanbul Şehir Tiyatroları – Rumeli Hisari ” : 1962-1963, 1964-1965 Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Hamlet Ophelia 2 Kez Oynadı. “İstanbul Şehir Tiyatroları – Rumeli Hisarı ” : 1962-1963, 1964-1965 Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
Tarla Kuşuydu Jüliet “İstanbul Şehir Tiyatroları” : Yönetmen: 1960-1961 Beklan Algan
Sezuan İyi İnsanı “İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1963 – 1964 Tepebaşı Dram Tiyatrosu Yönetmen: Beklan Algan
Fizikçiler “İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1962- 1963 – 1963 – 1964 Yönetmen: Beklan Algan
Çil Horoz “İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1965 -1966 Tepebaşı Dram Tiyatrosu Yönetmen: Hamit Akınlı
Kuşlar “İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1988 -1989 – 1989 -1990 Yönetmen: Haldun Dormen
Yunus Emre’nin Hayatı (Saint İrene – İstanbul, ETC., New York) Yönetmen: Ellen Stewart
Nesrin “İstanbul Şehir Tiyatroları” (Tevfik Fikret’in şiiri, Nurettin Sevin Bey ile 1 yıl çalışıp Boğaziçi Üniversitesi’nde gösterilmiştir. 1965 – 1968 LCC de ders verirken…)
Moliere’in Hayatı “İstanbul Şehir Tiyatroları”
Sinekler “İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1961-1962 Yönetmen: Beklan Algan
Üç Kuruşluk Opera “Kenter Tiyatrosu” : 1964 – 1965 Yönetmen: Tuncay Çavdar
Rozenbergler Ölmemeli “Dostlar Tiyatrosu” : Yönetmen: Genco Erkal
Ölü Canlar “Paris National Thaatre – ParisTheatre de Liberte” (Fransızca oynamıştır.) : Yönetmen: Mehmet Ulusoy
Orta Direk “Paris National Thaatre” (Fransızca oynamıştır.) : Yönetmen: Mehmet Ulusoy
Nazım Hikmet İnsan Manzaralarında “Paris National Thaatre” (Fransızca oynamıştır.): Yönetmen: Mehmet Ulusoy
Aşk Hastası “İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1999 – 2000 – 2000 – 2001 Yönetmen: Kenan Işık
Troya İçinde Vurdular Beni “Tiyatro Araştırma Laboratuvarı (TAL)” : Yönetmen: Ayla Algan
Yunus Emre ve Pir Sultan Abdal’ın Hayatı ve Dizeleri : Derleyen ve Söyleyen: Ayla Algan
İstanbul Gözleri Mahmur : 1994 – 1995 Yönetmen: Hakan Altıner
Everest My Lord : Yönetmen: Naz Erayda, Bülent Erkmen
Misyon – (Bir Devrimi Anmak) : 1998 -1999 – 2001 – 2002 Yönetmen: Paul Plamper
Orkestra “Ali Payrozoğlu Tiyatrosu” : 1983 – 1985 Yönetmen: Ali Payrozoğlu
Nazım’a Armağan “13. Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali” : Yönetmen: Genco Erkal
Giden Tez Geri Dönmez “Berlin Schaubühne Tiyatrosu” : Yönetmen: Ayla Algan
Keşanlı Ali Destanı “Berlin Schaubühne Tiyatrosu” : Yönetmen: Tuncel Kurtis
Talihli Amale “Berlin Schaubühne Tiyatrosu” : Yönetmen:Beklan Algan
Kurban “Berlin Schaubühne Tiyatrosu” : Yönetmen: Beklan Algan
Keloğlan “Berlin Schaubühne Tiyatrosu” : Yöneten: Ayla Algan
Hayvanlar Karnavalı “İş Sanat” :Yönetmen: Işıl Kasapoğlu
Bir Sergiden Tablolar “İş Sanat” : Yönetmen: Işıl Kasapoğlu
Peer Gynt – Ben Kimim Per Gynt? “İş Sanat” 2010-2011 Yönetmen: Işıl Kasapoğlu
Ninnari Ninniler 2011 Yönetmen: Işıl Kasapoğlu Süpervizörlüğünde Gülin Kılıçay
Sınırlar “Tiyatro Araştırma Laboratuvarı (TAL) projesi”, “İstanbul Şehir Tiyatroları”, 1997) Yönetmen:Ayla Algan
Sandalyeler- Siz Hala Burada mısınız? “Ak Sanat” : Yönetmen: Ayla Algan
Troyalı Kadınlar “Tiyatro Araştırma Laboratuvarı” (TAL) Projesi Yönetmen: Ayla Algan
Lena, Leyla ve Ötekiler “Bakırköy Belediye Tiyatroları” Yönetmen: Ayla Algan
Filmografisi[değiştir | kaynağı değiştir] Kurtlar Vadisi Pusu – 2015
Tut Sözünü – 2015
O Hayat Benim – 2014
Yüreğine Sor – 2010
Ezber (Kısa Film) – 2009
Ayda – 2007
Şöhret Okulu – 2007
Binbir Gece – 2006
Öteki Türkiye’de Bir Cumhurbaşkanı – 2004
Patroniçe – 2004
Ziyaret – 2004
Arapsaçı – 2004
Aliye – 2004
Yadigar – 2004
Metropol Kabusu – 2003
Hızma – 2002
Havada Bulut – 2002
Biz Size Aşık Olduk – 2002
O da Beni Seviyor – 2001
Yıldız Tepe – 2000
Hanım Ağa – 2000
Üzgünüm Leyla – 2000
Kurşun Kalem – 2000
Harem Suare – 1999
Şükran Büfe – 1999
Sıdıka – 1997
Ali (Sakın Arkana Bakma) – 1996
Beşi Bir Yerde – 1996
Doktora Bak Doktora – 1994
Yaz Yağmuru – 1993
Kız Kulesi Aşıkları (Hera ile Leandros) – 1993
Seni Seviyorum Rosa – 1992
Dört Mevsim İstanbul: İstanbul Bir Özlemdir – 1990
Çil Horoz – 1987
Eksik Etek – 1976
Salak Bacılar – 1975
Gölgedeki Adam – 1970
Son Söz Benim – 1970
Yılan Soyu – 1969
Zilli Nazife – 1967
Ah Güzel İstanbul – 1966
Biraz Kül Biraz Duman – 1966
Yıldız Tepe – 1965
Karanlıkta Uyananlar – 1964