Harunurreşit

Yaşamı ve sarayı Binbirgece Masalları ‘na konu olan Harunurreşit, bilim ve sanata büyük ölçüde önem vermiştir.

Abbasi halifesi (Rey 766-Tus 809).Muhammet el-Meh- di’nin oğlu olan Harunurreşit, tahta çıkınca (14 Eylül 786), Yahya B؛in Halit el-Bermeki’yi tam yetkili vezir yaptı. Birçok iç karışıklıkla uğraşmak zorunda kaldı: Su­riye’deki kabilelerin çıkardığı olaylar, ancak 796’da Ca­fer bin Yahya’nın bölgeye gönderilmesiyle bastırılabil- di; Mısır’da patlak veren iki ayaklanma (788 ve 794) güçlükle bastırıldıysa da, İfrikiye’deki ayaklanmalar (794 ve 797) bölgenin para karşılığında İbrahim Bin Ag- leb’e bırakılmasıyla ve İdrisi sülalesinin Mağrib’de(788), Aglebilerin Ifrikiye’de (800) bağımsızlıklarını elde et­meleriyle sonuçlandı; Yahya ؛Bin Abdullah’ın Dey- lem’de (792) çıkardığı ayaklanma ile Velid ؛Bin Tarif buyruğundaki haricilerin ve harici reisi HamzaıBin Ab­dullah’ın çıkardığı ayaklanmalarsa, uzun süre sonra, pek çok kan akması pahasına bastırıldı.

Dışta da Bizans’la savaşan Harunurreşit, Bizans sını­rında kurduğu Avasım adlı sınır eyaletinde toplanan gö­nüllüler aracılığıyla Bizans’a hemen her yıl akınlar dü­zenletti. 797’de Bizans’ta karışıklıklar çıkınca, durum­dan yararlanmak isteyerek büyük bir orduyla Anadoluya girdi;ama, Hazarların Kafkaslardan saldırıya geç­mesi üstüne, Bizans’ı vergiye bağlayarak barış yapmak zorunda kaldı. 802’de tahta çıkan Bizans imparatoru Nikephoros Phokas’ın vergiyi ödememesi üstüne, 803 ve 806’da Bizans’a iki sefer daha düzenleyip, sonunda Bulgarlarla da savaşmakta olan Nikephoros’a vergi ödemeyi kabul ettirdi. Güçlü bir donanma hazırlatıp, Kıbrıs’ı alarak (806), Charlemagne’la dostça ilişkiler kurdu ve o güne kadar Avrupa’da bilinmeyen bir çalar saat armağan etti. Ülkenin iç yönetimini büyük ölçüde ellerine bıraktığı Bermeki ailesini,jetkilerininartması üs­tüne yok edip, Raf¡ Bin Leys’in çıkardığı ayaklanmayı bastırmak için çıktığı sefer sırasında öldü.

Harunurreşit dönemi, iç karışıklıklara ve Bizans’la sa­vaşlara karşın Abbasilerin en parlak dönemlerinden bi­ridir. Ticaret ve sanatlar büyük ölçüde gelişmiş, halifelik sarayındaki görkemli yaşamsa, Binbirgece Masalları’na konu olmuştur.