alerji

alerji
Bedenin normalde zararsız olan polen, toz, bazı besinler, böcek ısırıkları,vb. şeylere gösterdiği aşırıduyarlılık. Yunanca’dan gelen “alerji” sözcüğü, sözcük anlamıyla, “olağandışı tepki” demektir. Günümüzde dünyanın her yanında milyonlarca insan, çeşitli alerjilerden şikâyet etmektedir. Alerjinin ortaya çıkardığı belirtiler alerjiye yolaçıcı maddenin (alerjen) cinsine ve bedende etkilediği yere göre değişkenlik gösterir. Alerji belirtileri arasında gözlerin sulanması, kızarıklıklar, mide sorunları, kaşıntılı kabarcıklar, soluk darlığı, spazmlar, vb. sayılabilir. Bazı durumlarda alerji, anafilaksi şoku durumunda olduğu gibi, ölümle bile sonuçlanabilir. Anafilaksi şoku genellikle penisilin gibi bir ilaç uygulaması ya da arı sokması gibi durumların ardından ortaya çıkar. En sık rastlanan alerjilerden bazıları arasında hayvan’ tüyüne, kozmetik ürünleri ve dokuma boyalarına, dumana, bakterilere, çeşitli bitkilere, atmosferdeki zehirli maddelere, hayvan salgılarına alerjiler sayılabilir. “Serum rahatsızlığı” denilen, kan serumu verilmesi sırasında ortaya çıkan tablo da bir alerjidir. Hattâ sıcak, soğuk ve ışık bile bazı insanlarda alerji tepkilerine |yolaçabilir. Alerjiye yolaçan)etmenler soluma, sindirim ya da deri yoluyla bedene girebilirler. ALERJİ TEPKİLERİ Bedenin bağışıklık sistemi yanılgıya düştüğünde, zararsız bir maddeyi bir “düşman”, bir “virüs” gibi algılayarak aşırıduyarlılık gösterir. Bu yanılgının neden bazı insanlarda olduğu, bazılarındaysa olmadığı anlaşılamamıştır. Bağışıklık sisteminde bu yanılgı bulunanları bili- madamları “aşırıduyarlı” diye tanımlamaktadır. Bedenin bağışıklık sisteminin alerji yapıcı etmene gösterdiği duyarlılık değişkendir. Birçok alerji durumunda, bağışıklık sistemi immünoglobülin E (IgE) antikorları üretir. Yeterli sayıda IgE antikoru antijene bağlandığında, mast hücreleri, içlerindeki kimyasal maddeleri ortama boşaltır. Sözgelimi, burun akması, göz yaşarması, doku şişmesi gibi birçok alerji tepkisi, hista- minin açığa çıkmasından oluşur. ALERJİ ÇEŞİTLERİ Apansız alerjilerin yanı sıra, bazı alerji tepkileri, daha önce karşılaştıkları belli bir antijene karşı aşırı duyarlılık kazanmış kişinfh aynı antijenle ikinci kez karşılaşmasında ortaya çıkar. Birçok insanda “kalıtım”, alerji tepkilerinin ortaya çıkmasında büyük rol oynar. Bu tür bir eğilim gösteren kişiler “atopik” diye tanımlanır. Yaygın atopilerin başında astım, samannezlesi, egzama ve temas dermatiti gibi rahatsızlıklar gelir. Bu rahatsızlıklardan biri görülen kişilerde, çoğunlukla aynı gruptan başka bir rahatsızlık da görülebilir. Ailesinde alerjili kişiler bulunanların çoğunda, genellikle aynı tür alerjiler görülür. TEŞHİS Hastanın tıbbi geçmişinde alerji belirtileri varsa, bazı testlerle, alerjiye yolaçıcı) madde anlaşılmaya çalışılır. Bunun için de, alerjiye|yolaçtığı bilinen çeşitli maddeler, küçük dozlar halinde hastaya iğneyle verilerek durum izlenir. Ortaya çıkacak kızarıklık ya da iğne yerinden şişme gibi belirtiler, alerjiye yolaçan antijenin belirlenmesini sağlar. *
TEDAVİ Alerjiye yolaçan maddelerin ne olduğu belirlenmişse, bunlardan sakınılması en iyi tedavi yoludur. Çiçektozu, toz, bazı hayvanların tüyleri gibi sakınılmasına olanak bulunmayan maddeler söz konusu olduğunda, duyarsızlaştırma tedavisine gidilir. Bu tedavide, alerji tepkisi ortadan kalkıncaya kadar, hastaya belli aralıklarla ve giderek artan miktarlarda antijen verilir. Hastanın bağışıklık sistemi, sonunda bu antijene tepki vermemeyi “öğrenir”,Alerjinin sıkıntı veren belirtileri (burun akması, göz yaşarması vb.), histamin karşıtı ilaçlarla ortadan kaldırılabilir.