SA’LEB OTU – SAHLEB (ÎT KASARI, TİLKİ HUSYESİ, ÇAYIR OTU, ÇAM ÇİÇEĞİ)
Arabçası : Husâ es-Sa’leb, Kâtil-ü Ahîh, Husâ el-Kelb.
Farsçası : Sa’leb, Husyetü’s-Saîleb.
Lâtincesi : Orchis Bircina, Orchis Masculus.
Yetiştiği yer ve çeşitleri: Çamlıklarda ve steplerde yetişir. Birçok çeşidi vardır: Adi Sa’leb, Anadolu Sa’leb otu gibi.
Kullanılan maddesi: Köklerindeki yumrular, meyveleri.
Tıbbî Özellik ve Faydaları: a) Salebgillerden olup kökü çift-iki yumrulu bir bitkidir. Yunancada adına: Tırîfilün= Üç yapraklı denir. Çünkü ekseriya üç yapraklı olur. Birçok çeşidleri vardır. İki miskale (10 gr.) kadar içilebilir. Mide ağzına zarar verirse de muslihi sinirli yaprağı ve şekerdir. Bedeli kendi ağırlığı kadar cırcır ile yine bu kadar pozidan ve yarım vezni kadar ısırgan tohumudur. Bir çeşidinin yapraklarının rengi zeytin rengini andırır. Sapının dibinde ve köklerinin arasında biri koyu ve diğeri açık olmak üzere iki yumru vardır. Bu yumrular kullanılır. Bu yumrulardan dolgun olanını erkek yer ve karısı ile yatarsa doğacak erkek çocuğu erkek olur. Dolgun olmayan yumrudan o an karısı yerse kız olur. b) İltihaplı şişlere yakısı konduğunda yarayı açar. c) Tazesi keçi sütü ile birlikte yense şehveti artırır, kurusu ise aksini yapar. ç) Bir çeşidinin de yaprağı pırasa yaprağına benzer; kökü de tıpkı husye gibi iki çatallı olup üstü tutkal gibi sıvı ile örtülüdür. Bu çeşidinin yakısı basura, katı yaralara iyi gelir. d) Kurusunun döğülmüşü cildde olan yaralara iyi gelir. Aynı zamanda fazla terleyen kimselere fayda verir. e) Sa’leb: Vücudu kuvvetlendirir. Broşit’e, mideye, bağırsak
tembelliğine, ishâle iyi gelir. f) Cinsî güce ve aybaşı düzensizliklerine faydalıdır. g) Dalak hastalığını, kanburluğu, el-ayak titremelerini iyileştirir. ğ) Boyun, sırt felçlerine faydalıdır. h) Sa’leb’in bir çeşidi daha vardır; bunun da yaprağı pırasa yaprağına benzer. Ancak, biraz yassıcanadır. Bu çeşidi fazla terletir. Yakısı balgamlı şişlere iyi gelir.
b) SA’LEB OTU (İT KASARI, TİLKİ HUSYESİ)
Arabçası : Kâtilü ahîh, Bâzîden (Ebû Zeydân), Sa’leb, Husa es-Sa’leb, Husa el-Kelb Farsçası : Hussa’ es-Sa’leb. Lâtincesi : Orchis Hircina. Yetiştiği yer ve çeşitleri: Asıl vatanı Mısır civarıdır. Kullanılan maddesi: Köklerinin yumruları, meyveleri. Tıbbî Özellik ve Faydaları: a) Bu cins Sa’leb otu: İri, kalın ve beyazdır. Bazi’den, Mısır’dan başka yerde olmaz. İçilecek miktarı iki dirhemdir (8 gr.) İlâçlarda bedeli iki misli behmen ve kendi kadar vec ve yarım misli kadar zerinba’dır. b) İstiska (vücutta su toplama hastalığı) ciğer ve dalak tutukluklarına iyi gelir. c) Süt ve pirinç unu ile karıştırılıp yenirse kilo aldırır ve renge güzellik verir. ç) Mafsal ve siyatik ağrılarına çok iyi gelir. d) Meniyi ve şehveti artırır.
