ALP TİGİN (? – Gazne 963), Gazneliler devletinin kurucusu (962-963). Satın alınmış bir türk tutsağıydı. Samaniler’in muhafız kıtasına alındı; hassa ordusu komutanlığına (hacibülhüccab) yükseldi. Genç yaşta hükümdar olan Abdülmelik I döneminde devlet yönetiminde etkili oldu; Ali el-Belami’nin vezir olmasını sağladı. Etkisinden kurtulmak isteyen hükümdar tarafından Horasan valiliğine atanarak Buha-ra’dan uzaklaştırıldı. Abdülmelik’in yerine geçen Mansur bin Nuh’un hükümdarlığına karşı çıktı; ordusuyla Belh’e çekildi. Üzerine gönderilen kuvvetleri yenerek Gazne’ye girdi (962). Yerel hanedan Le-vikler’i uzaklaştırarak Gazneliler devletinin temellerini attı.
ALP TİGİN, türk komutan (? – ? 982). Samaniler’den Mansur’un hizmetinde çalıştı. Onunla arası açılınca önce Büveyhoğullan hükümdarı Muizzüddev-le’nin, onun ölümüyle de oğlu Bahtiyar’ ın hizmetine girdi. Bahtiyar’ı, komutanı Sebük Tıgin’e karşı mücadelesinde destekledi. Sebük Tigin’in ölümünden sonra (974) Türkler’in başına o geçti; Bahtiyar’a karşı mücadeleyi sürdürdü. Bahtiyar’ı Vasıfta yenmek üzereyken Adududdevle’nin yardıma gelmesi üzerine yenildi; Bağdat’a çekildi (975). Suriye’ye geçti. Şii Fa-tımiler’e karşı olan halkın isteğiyle Şam’ ın yönetimini eline aldı. Vergi vererek Bi-
zans sınırlarının güvenliğini sağladı. Ak-kâ, Taberiye, Sayda’ya akınlar düzenledi. Fatımi komutanı Cevher’in Şam’ı geri alma girişimini önledi. Kendisine karşı harekete geçen fatımi halifesi Azizbillah’a Remle’de yenildi; tutsak düştü (977). Kahramanlığından ötürü bağışlandı. Azizbillah’ın yakınları arasına girdi. Nüfuzunu kıskanan vezir Yakup bin Killis tarafından zehirlenerek öldürüldü. ( -• Kayn.)
