zararları

mı bu zararları iki üç kat artırmaktadır. Asbestle çalışan işçi­ler arasında, sigara içenlerin akciğer kanserine tutulmaları riski, içmeyenlere göre sekiz kat, başka işlerde çalışıp siga­ra içmeyenlere göre doksaniki kat fazladır.

Odalarda asbestli malzemeyi azaltmak ya da üzerlerini başka malzemeyle kapatarak yalıtmak gerekir, böylece as­best tozundan korunma olanağı doğar.

BAŞKA NELER KALDI?

Konutlarımızı kirletenler ne yazık ki bu kadarla kalmıyor. Uygarlık ürünleri daha o kadar çok “sanık” getirmektedir ki, kısaca adlarını saysak bile neredeyse şans eseri yaşadığımı­zı sanabiliriz.

Refah göstergelerimizden sayılmak üzere, evlerimizde bir­çok aerosol kullanmaktayız. Örneğin ABD de, konutlarda or­talama 47 sprey kullanılıyor. Fırın temizleyici spreylerde sod­yum hidroksit; cam temizleyicilerde amonyak, döşeme cila­larında morfolin; leke çıkarıcılarda tetraklora etilen; boyalar­da toluen, ksilen, metil klorür; deodorantlarda hidrate alü­minyum klorür; sç spreylerinde vinil asetat reçinesi; böcek ve sinek öldürücülerde diklorvos ve klordan gibi kimyasal mad­de, takoza paralel kuvvetler (mgsin +macoso Fj) olacaktır. Bu ifade ma* olacaktır. Burada a\ topun takoza göre ivmesidir. Top üzerindeki dön­me momenti Fjr’dir. Bu ise (2mr²/5)a’/r olacak­tır. Burada parantez içindeki terim, topun eylem­sizlik momenti, r ise yarıçapıdır. Bu denklemler­den a* = (5/7)(gsin <* + acosoc) bulunur. Topun ye­re göre, yatay yönde ivmesi a’cosot-a olarak ya­zılabilir. Sistem üzerinde, yatay yönde kuvvet bu­lunmadığından Ma = m(a ’cos oc-a) olacaktır. Bu denklemde a’ yerine konulursa, a = 5 mgsin ot cosy(7M + 7m-5mcos²<x.) bulunur.

1. Çemberde herhangi iki aveb noktası ala­lım. Bu noktalar arasındaki dar açıya -9-j, geniş açıya ise •S₂ diyelim. S-j yayından geçen akım Ij, diğeri ise I₂ olsun. Yay uzunlukları açıyla orantı­lı olduğundan ve a ile b noktaları arasındaki po­tansiyel farkı iki yaydan gidildiğinde aynı olaca­ğından Ij&j = yazılabilir. Bu iki yayın mer­kezde yaratacakları alan yay uzunluğu ve akıma orantılıdır, yani Bj = KIj&j, B₂ =KI₂B-₂ olacaktır. Bu tanımlarda Bj, B₂, iki yayın oluşturduğu mag- netik alanları, K ise bir sabiti göstermektedir. İlk denklemden Bj=B₂ bulunur. Bu alanlar ters yön­de olacağından, hangi iki nokta seçilirse seçilsin merkezdeki alan sıfır olacaktır.

ARALIK SORULARINI DOĞRU YANITLAYAN OKUYUCULARIMIZ

MATEMATİK: Arkın AYDIN (Ankara), Haşan GÖKPINAR, Kemal DOĞAN (Gaziantep), Orhan YILDIZ, Murat CERİTOĞLU (İstanbul) Deniz YU- RET, Uygar UŞAR, Koray KARAHAN, Raci ULU- SOY, Mustafa YAZGAN, Onur TOKER. (İzmir).

FİZİK: Ertuğrul DEMİRCAN (İstanbul), Koray KARAHAN. (İzmir)