Kopenhag
Kopenhag
Danimarka bugün ilim bakımından çok büyük bir gelişme içindedir. İlmî ve teknik araştırma komitesinin yönettiği bu gelişme 1965’ten beri ilmî danışma komitesinin kontrolü altına girmiştir. Kopenhag ve Aarhus üniversiteleri, Risö yarımadasındaki atom fiziği merkezi ve özel Carlsberg laboratuvarı ülkenin en ünlü araştırma merkezleridir. Ülke bundan başka Kuzey Ülkeleri Atom Fiziği enstitüsü (N.O.R.D.t.T.A.) ile Cem’e de katılmaktadır.
İşlemecilik. Danimarka işi, bir çeşit beyaz işleme; ajurlu motifler ve geometrik biçimli zincir atkılardan meydana gelir; bu orta motifin çevresi, çeşitli iğne işleriyle zenginleştirilir. (Bugün her çeşit kumaş üzerine ve bütün renklerle yapılır.) [LM] DANİMARKA boğazı, Grönland’ı İzlanda’dan ayıran boğaz. Bismarck 1941’de burada battı. (L)
DANİMARKA domuzu blş. i. Danimarka asıllı domuz ırkı; birçok ülkelerde üretilir. (Danimarka domuzunun bu kadar yaygın olmasının sebebi, yüzyılın başından beri uygulanan ve en elverişli hayvanların seçimine dayanan bir ayıklamanın sonucudur.) [L]
DANİMARKA köpeği blş. i. Bk. DANUA.
DANİMARKALI sıf. ve i. Danimarka halkı soyundan olan veya orada oturan [kimse]: DanimarkalI adam. DanimarkalIların göreneği. (M)
DANİSKA sıf. (alm. Danzig’den). En iyi, en yüksek, en büyük: Artık bu davete icabet etmemek korkaklığın daniskası olurdu (B. Felek). [M]
DÂNİŞ i. (fars. dânisten, bilmek’ten dâniş). Esk. Bilgi, bilim: Karanlık fehm ü dâniş, akl ii istihraç hep muzlim Fikret). Erkek adı.
Esk. Dâniş-âmûz («bilim öğrenen»), öğrenci. Dâniş-fürûş («bilgi satan»), bilgiçlik taslayan. Dâniş-gâh (veya dâniş-gede, dâniş-geh veya dâniş-sâr) [«bilim yeri»], üniversite. Dâniş-ger, bilimle uğraşan. Dâniş-nâme, şahadetname, mezuniyet belgesi, diploma. || Dâniş-pezîr, bilgili, öğrenme yeteneği olan. || Dâniş-perest, bilimi seven. |! Dâniş-ver, bilgin: Şensin ol dâniy ver ki vermiştir kaza / Devre-i irfân-ı is-ti’dada zatınla hitam (Üsküdarlı Hakkı). || Dâniş-verân, bilginler. || Dâniş ve biniş («öğrenme ve bilme»), bilgi ve görgü.Ehl-i dâniş, bilgi sahibi.Encümen-i dâniş, akademi, bilginlerden meydana gelen kurul: Huzurun enciimen-i dâniş olmuş ehl-i dile (Şinasi). [M]
DÂNİŞ (Mirza Hüseyin), iranlı şair (18691943). Uzun süre İstanbul Üniversitesi Edebiyat fakültesinde İran edebiyatı okuttu. Hayyam’ın rubailerini türkçeye çevirdi. Se-ramedanı Sühan (Söz Sanatmın Seçilmişleri) adlı eseri, türkçe düzenlenmiş bir İran şiirleri antolojisidir.
DÂNİŞ (Süleyman) Enderunlu, Tayfur, türk şairi (öl. 1774). Şehzade dadısı olan annesiyle birlikte saraya alınan Süleyman Dâniş, Enderun’da okudu. Çeşitli kâtipliklerde bulundu, 1772’de Cizye muhasebecisi oldu, önceleri Tayfur, sonra Dâniş mahlâ-sıyle şiirler yazdı. Nabi’nin etkisinde kalan Dâniş’in yazma bir Divan’ı vardır. (M) DÂNİŞ BEY, türk matematikçisi (İstanbul, ?-Trablusgarp 1887). Harbiye’de okudu. 1874’te kurmay yüzbaşı oldu. Bursa Askerî rüştiyesinde matematik öğretmenliği yaptı. Trablusgarp’a sürüldü. Hesab-ı Tefâzuîî ve Temamı («Yüksek Matematikte İki Bölüm») adlı kitabı yayımlandı, Hen-dese-i Halliye (Çözümsel Geometri) adlı eseri ise basılmadı. (M)
DÂNİŞİ (Ali) İstanbullu, türk şairi (öl. 1683). Lefkoşa ve Kudüs mevlevîhanelerin-de şeyhlik yaptı. Elyazması düzenlediği mecmuada, mevlevî şairlerinin eserleriyle beraber kendi şiirlerine de yer verdi. Di-van’ı ele geçmemiştir. (M)
DÂNİŞİ EFENDİ (Ahmed) İstanbullu, türk şairi (öl. 1650). Rumeli’de çeşitli kadılıklarda bulundu. Divan’ı vardır. (M) DÂNİŞ MEHMED BEY, türk şairi (öl. 1837). önce bektaşî, sonra mevlevî oldu. 1793 Tarihini taşıyan yazma Divan’\ ve Neticet-iil-Vakayi (Olayların Sonuçlan) ad-
DANİŞMENTLİLER
İsmail Hami Danişmend
DANİŞMEND (İsmail Hami), türk yazarı ve tarihçisi (Merzifon 1889 – İstanbul 1967). Beyrut lisesini ve Mülkiye’yi bitirdi. İstanbul delegesi olarak katıldığı Sivas kongresinde başkanlık divanı üyeliği yaptı. Türkiye İlim ve Sanat cemiyeti kurucularındandır. Eserleri: Türkçe-Osmanlı-ca-Fransızca Sözlük (1935), Türklerle Hind-Avrupalıların Menşe Birliği (2 cilt, 19351936), Destan ve Divan Edebiyatlarında İstanbul Sevgisi (1941), Ali Suâvi’nin Türkçülüğü (1942), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi (4 cilt, 1947-1955), İstanbul Fethinin İnsanî ve Medenî Kıymeti (1953), Fransiz-ca-Tiirkçe Resimli Büyük Dil Kılavuzu (2 cilt, 1954), Baltacı’nın Prut Zaferi (1955), Türkiyat ve İslâmiyet Tetkikleri Külliyatı (1956), Türk Irkı Niçin Müslüman olmuştur (1959), Garp Menbalarına göre, Garp Medeniyetinin Menbaı Olan İslâm Medeniyeti (1961), Sadr-ı azanı Tevfik Paşa’nın Dosyasındaki Resmî ve Hususî Vesikalara göre 31 Mart Vak’ası (1961), Râbia Hatun Şiirleri (1961), Garp Menbalarına Göre Eski Türk Demokrasisi (1964), Türklük Meseleleri (1966). Fransızcadan tercümeleri de vardır. (M)