HEMİPLEJİ i. (fr. hémiplégie’den). Nöroloji. Vücudun yarısında meydana gelen felç, yarım inme.
— ANSİKL. Hemipleji, beyin kabuğundan çevre nöronlarına kadar uzanan hareket sinirlerinin herhangi bir noktasındaki bozukluktan ileri gelir. Vücudun bir yarısındaki kaslar sinir uyartısını, orta çizgide çaprazlaşmak suretiyle karşı taraftaki beyin yarımküresinden alır. Her beyin sınırı ıçm ayrı olmak üzere hareket sinirleri beyin kökünde çaprazlaşır, kol ve bacaklara giden hareket sinirlerinin büyük bir kısmı ise so-ğaniliğin alt tarafında çaprazlaşır. Ancak buradan daha aşağıda, merkez sınır yo ları üzerinde meydana gelecek bir bozukluk aynı taraftaki kol ve bacakta felce sebep olabilir. Bu ise çok seyrek rastlanılan bir durumdur. Hareket sinirlerinin, geçtikleri yerlerde kapladıkları alan çok değişiktir. Beyin kabuğunun yukarı çıkan alın kıvrımındaki başlangıç noktasında bu sinirler iyice yaygın, buna karşılık, beynin dibinde, iç kapsülde, boz çekirdekler arasında topludur; bunlar beyin kökünün büyük bir kısmını meydana getiren sinirlerdir ve burada beyin sinirlerinin başlangıç noktasıyle sıkı sıkıya ilişki halindedir. Bu genel durumdan dolayı iç kapsülde meydana gelen herhangi bir bozukluk, küçük dahi olsa, vücudun karşı tarafında tam bir felce sebep olur; buna karşılık beyin kabuğundaki aynı ölçüde bir bozukluk ancak kısmî bir felç yapar. Herhangi bir bozukluk beyin kökü-de, hem hareket sinirlerinde, hem bir b’ v’n sinirinin başlangıç noktasında olurs:, -‘ücudun bir tarafında bu sinirde, karşı tarafında ise kol ve bacakta
felç meydana gelir (çapraz felç). Hemipleji birdenbire gelirse genellikle önce gevşek olur; sonra buna bir kasılma eklenir: buna kasınmalı hemipleji evresi denir. Hemipleji-ye sebep olan bozukluk damarlardan (yumuşama, kanama), urlardan, mikroplardan (beyin apsesi), yozlaşmadan (doğuştan veya soydan gelen hastalıklar) veya travmalardan ileri gelebilir. (L)
HEMİPNÖSTİK sıf. (fr. hemipneustique’-ten). Böceklerde, bir veya birkaç çift haya deliği kapalı olan solunum sistemine denir; böcek kurtçuklarında en çok görülen solunum sistemi tipidir. (Holopnöstlk ve ap-nöstik karşıtı.) [l]
HEMİPRİZMATİK sıf. (fr. hemiprismaıi-que’ten). Prizma şeklinde olan, ama yüzeyinin ancak yarısı görünen billûr. (l) HEMİRAMPHUS i. Yalnız alt çenesi gaga şeklinde uzun olan kemikli balık. (Zarganaya yakın olan bu balıklara sıcak denizlerde rastlanır. Uskumrumsugillerden.) [l] HEMİSELÜLOZ i. (fr. hemicellulose’dan). Bivokim. Kolayca hidrolize olan selüloz çeşidi. (Sarıyonca ve bezelye meyvelerinin kabuğunda bulunur; araban, galaktan, manan, v.b. gibi zamklardan oluşur.) [l] HEMİSFEREKTOMİ i. (fr. hemisphereeto-mie’den). Cerr. Beyin yarımyuvarlarından bir tanesinin çıkarılması, (l)
HEMİSTOMUM i. Karaciğer kelebeklerinden yassı kurt cinsi. (Memelilerle kuşlarda asalak yaşayan pek çok türü vardır. Ho-lostomidae familyasından.) [l]
HEMIŞE zf. (fars. hemişe). Esk. Her zaman, daima: Fuzuli rind-i şeydâdır henıişe halka rüsvâdır / Sorun kim bu ne sevdadır bu sevdadan usanmaz mı (Fuzuli). [M] HEMtTELES i. Kanatları esmer benekli küçük böcek; zarkanatlılar, tırtıllar, kınkanatlıların kurtçukları, kürk böcekleri, deri böcekleri, sinekler, güveler v.b. gibi çeşitli böceklerde asalak yaşar. (İlmi adı Hemiteles areator. Zarkanatlıların ichneıı-monidae familyasından.) [l]
HEMİTELİA i. Her iki yarımkürede yetişen eğreltiotu; alsophilas’lar gibi süs bitkisi olarak da yetiştirilir. (Cyatheaceae familyasından.) [l]
