ÖZNE t. (öz’den).

ÖZNE t. (öz’den). Dil bil. Yeni. Hakkında bir şey ileri sü lülen veya bir şeyi inkâr edilen varlık, nesne veya niteliği gösteren kelime: Ev yandı ve adam uyuyor, cümlelerinde er ve adam kelimeleri öznedir. (Efanl. KAİL) [Bk. ANSİKL] ¡| özne öbeği, özneyle ilgili olarak kullanılan kelimelerin tümü: Gözleri görmeyen, kulaklan duymayan kişiler, yardıma muhtaçtırlar.
— Psikol. Kendindeki ruhsal olayların öznel yüzilnü (bilinç) kavraması bakımından bilinç ve düşünce sahibi kişi. || Algıladığı (bk. ALGI) veya kavradığı (bk. KAVBAM) dış dünyaya (nesneler) karşıt olarak kişi.
— ANSİKL. Dil bil. Cümlenin çekimsiz unsuru olan özne, daima yalın halde bulunur; yani -i, -e, -de, -den hal eklerini almaz. özneler, kelime çeşidi bakımından isim, isimleşmiş sıfat veya zamir olabilir. Cümlede, yüklem ile özne arasında iki bakımdan uygunluk aranır: a) tekillik, çoğulluk bakımından (Biz, derslerimize çalı, tık v.b.; bazı durumlarda bu uygunluk değişir); b) şahıs bakımından (Ben kırdım v.b.; özne sayısına ve farkına göre yüklemde bazı değişiklikler olur).
Cümlede özneyi bulmak için yükleme «kim» veya <ne> kelimeleriyle kurulmuş soru sorulmalıdır. Yalnız edilgen fiillerle yapılan Cümlelerde özne bulunmaz. Bazı durumlarda, özellikle konuşmalarda, özne kullanılmaz. öznenin kim veya ne olduğu, yükleme getirilen şahıs eklerinden anlaşılır (gördüm örneğinde -m şahıs eki öznenin «ben» olduğunu gösterir.) [ML]
ÖZNEL sıf. (öıne’den özne-D- Yeni. Gerçeklere değil de bir kimsenin bireysel, ki-
Îisel anlayış ve duygularına uygun olan, :aynağını onlardan alan: Onun güzel yahut çirkin olduğunu söyleyen ele,tirme, öznel olmak, öznel kalmak zorundadır (N. Ataç), öznel görüşler. Zt. NESNEL. Eş ani SÜBJEKTİF.
— Fels. [Düşünülen nesneye karşılık] Düşünen özneyle ilgili.
— Leng. Génitif veya eylemin isim tarafından anlatılan öznesini gösteren tümleci. (Meselâ: lat. timor hostlum, düşmanların korkusu [düşmanların duyduğu korku] öznel bir genetiftlr.)
— Patol. öznel belirti, hasta tarafından duyulan, fakat dıştan görülmeyen belirti. (ML)
OZNELC1 sıf. (tfznîJ’den öznel-cl). Fels. Yeni, öznelciliğe ait, öznelcilikle ilgili.
+ Sıf. ve i. öznelcilik taraflısı, öznelciliği benimseyen ve savunan (kimse). E,ani. StlBJEKTtVlST. (LM)