YUMUŞAKÇALAR.

Tür sayısı 75 bini aşan yumuşakçalar hayvanlar âleminin büyük bölümlerinden (filum) biridir. Hayvan gruplan arasında yalnız böceklerin tür sayısı yumuşak-çalan aşar. Bu omurgasız hayvanlar adlannı yumuşak gövdelerinden alır. Ama çoğu,’ kireçli, sert bir koruyucu kabuk geliştirmiştir. Dış kabuğu bulunmayan yumuşakçalarda bile içte kalan yumuşak bir kabuğa ya da kabuk kalıntılanna rastlanır.
Yumuşakçalarm başlıca üç sınıfı vardır. Çiftçenetliler, karındanbacaklılar ve kafadan-bacakhlar.
Çiftçenetli yumuşakçalar midyeleri, istirid-
Yumuşakçalar karada ve suda yaşar. Yukarıda üç temel yumuşakçalar grubu birkaç örnekle temsil edilmektedir. En sağda ise çok az tanınan üç gruptan birer örnek verilmiştir,

yeleri ve taraklan içerir. Kabuklan birbirine eklemlenmiş, açılıp kapanabilen iki parçadan (çenet) oluşur. Çiftçenetliler hareket etmelerini sağlayan iri ve kaslı bir ayak geliştirmiştir.
Kanndanbacaklılar salyangozlar ve sümüklüböceklerden oluşur. Kaslı bir ayakları bulur nan kanndanbacaklıların kabuklan tek parçalıdır ve genellikle sarmal biçimde kıvrılır.
Kafadanbacaklı yumuşakçalar ahtapotları, kalamarlan, mürekkepbalıklannı ve notilusu içerir. Bunlardan yalnız notilusun iyi gelişmiş, belirgin bir kabuğu vardır. Kalamarlar ve ahtapotlar yumuşakçaların hem en iri, hem de en zeki üyeleridir. Notilus dışındaki kafadan-bacaklılarda tek bir ayak yerine, 8-10 dokunaç bulunur. Notilusta ise dokunaç sayısı 50 dolayındadır.
Yumuşakçalann çok az tanınan üç sınıfı daha vardır. Bunlardan ikisini denizdişleri ve kitonlar oluşturur. Deriizdişlerinin uzun ve ince kabuğu, fillerin dişini andıran bir biçim almıştır. Kitonlann kabuğu ise birbiri üstüne kısmen binen levhalardan oluşur. Monopla-cophora sınıfının üyeleri “yaşayan fosiller” olarak bilinir. Yaklaşık 400 milyon yıl önce yok olduğu sanılan bu yumuşakçaların varlık-lannı sürdürdüğü ilk kez 1952’de derin sulardan çıkanlan örnekleriyle anlaşılmıştı.
Bu maddede adı geçen yumuşakçalardan çoğunu ansiklopedide ayn bir madde olarak bulabilirsiniz.