YÜZ YIL SAVAŞLARI,
14. ve 15. yüzyıllarda Fransız prensler ile İngiltere kralları arasında, Fransız tahtının yasal vârisi sorunundan kaynaklanan savaşlara verilen addır. 1337-1453 arasında süren bu uzun savaşta, sonunda İngi-lizler’i kıtadan çıkaran Fransızlar kendi kral-hklannı kurdular.
Ortaçağda kendi krallığı dışındaki topraklarda soyluluk unvanı alan krallar, o ülkenin tahtında hak kazanmış sayılıyordu. İngiltere kralları da Normandiya Dükü I. William’m Hastings Savaşı’m kazanarak İngiltere tahtına çıktığı 1066’dan sonra aynı zamanda Nör-mandiya dükü unvanına da sahip olmuşlar ve Fransa tahtı üzerinde hak kazanmışlardı. 1154’te kral olan II. Henry, Akitanyalı Eleo-nore ile evlenerek Fransa’nın güneybatısını kaplayan Akitanya’yı da topraklanna kattı. Ardından Güney Fransa’daki Bretanya bölgesini de ele geçirerek İngiltere’nin.yanı sıra Fransa’nın büyük bir bölümüne sahip oldu.
12. yüzyılda İngilizler Fransa’nın yaklaşık üçte ikisini ele geçirmişlerdi. Ama İngiltere kral-lan Fransız topraklannı, kendilerine hizmet etmeleri karşılığında toprak verdikleri lordlar aracılığıyla yönettiler. Feodalizm olarak ad-landmlan bu sisteme ilişkin aynntılı bilgiyi FEODALİZM maddesinde bulabilirsiniz. İngiltere krallarına bağlı lordlarca ağır vergiler ve güç yaşam koşullan altında yönetilen Fran-sızlar sık sık ayaklanıyorlardı.
1260’larda îngilizler Fransa’nın güneybatısı dışında kalan, kuzeydeki toprakları ve Nor-mandiya’yı yitirdiler. 1453’ten sonra ellerinde yalnızca Manş Denizi kıyısındaki Calais kenti kalmıştı. 1558’de Fransa Kralı VII. Charles Güller Sayaşı’nın yol açtığı hanedan çatışmalarından yararlanarak bu kenti de îngilizler’ den aldı.
1337-1380: Crecy ve Poitiers
1335’te Fransa Krah VI. Philippe’in îngilizler’ le şavaşan îskoçlar’a yardım etmesi üzerine.
yollayarak VI. Philippe’e karşı Flandre halkına, yani Flamanlar’a yardım etti. III. Edward, bazı AJman prensleriyle işbirliği yapar ve Flamanlar’a yardım ederse VI. Philippe’in Akitanya’daki îngiliz topraklarına saldırmasını önleyebileceğini düşünmüştü. Ama beklediği sonucu alamayınca 1337’de Philippe’e savaş açtı.
Annesinden dolayı Fransa Krah VI. Phi-lippe’le olan akrabalığına dayanan Edward, 1340’ta Fransa tahtında hak iddia etti. Ama yandaşlannm destek vermekten vazgeçmesi üzerine tek başına savaşmak zorunda kaldı. Sluys’de (Kuzey Flandre) Fransız donanmasına karşı kazandığı zafer Manş Denizi’nin 30 yıl boyunca îngiliz denetiminde kalmasını sağladı. 1346’da ordusuyla birlikte harekete geçerek Akitanya’yı ve Normandiya’yı işgal etti. Ağustos 1346’da, Cr6cy ormanında Fransız ve îngiliz ordulan karşılaştılar. îngilizler büyük bir zafer kazandılar ve Calais kentini ele geçirdiler.
Bir durgunluk döneminin ardından 1349’da, Kara Ölüm denen veba salgını {bak. Veba) Avrupa’da binlerce insanın ölümüne neden oldu. Ama geıie de îngiliz ordulan Paris önlerine kadar ilerleyerek bütün kuzey Fransa’yı ele geçirdi. 1350’de VI. Philippe’in yerine Fransa tahtına geçen II. Jean İngiltere’yle banş yapmaya çalıştıysa da,ı başanlı olamadı ve savaş yeniden başladı. 1356’da batı Fransa’da, Poitiers yakınlanndaki kanlı savaşı îngilizler kazandı. Kral II. Jean ve çok sayıda Fransız soylusu îngilizler’e tutsak düştü. 1360’ta Bretanya’da imzalanain antlaşma uyarınca Jean, Fransa’daki îngiliz topraklan üzerindeki haklarından vazgeçti. Buna karşı-
hk Edward da Fransız tahtı üzerindeki isteklerine son verdi. .i .
Babası II., Jean’dan sonra tahta geçen V. Charles’ın yardımcısı Bertrand du Guesclin, Charles’ın 1380’de ölümünden sonra îngiliz-ler’den Akitanya’nın büyük bölümünü geri aldı.
V. Charles’m yerine, akıl hastası olan oğlu
VI. Charles Fransa kralı oldu. Bir süre sonra Fransız soyluları birbirleriyle savaşmaya baş-iauiiar. Ingiiiere Krah V. Henry bu soyluların en güçlülerinden Burgonya dükü ile işbirliği yaparak, 1415’te Agincourt Savaşı’nda Fran-sızlar’ı ağır bir yenilgiye uğrattı {bak. Henry). Kısa sürede Paris’i ve kuzey Fransa’nın büyük bir bölümünü ele geçirdi. Fransa krahnm kızıyla evlenerek çocuklannın Fransız tahtı üzerindeki hakkını güvence altına aldı. 1422’de Henry’nin ölümünden sonra erkek kardeşi Bedford dükü Fransa’ya karşı savaşı sürdürdü. Ama Fransa’da durum değişmeye başlamıştı. Burgonya dükü desteğini geri çekmiş ve Fransa’yı birleştirmeye çalışan Jan Dark ortaya çıkmıştı {bak. Jan Dark);’ 1431’de îngilizler tarafından yakalanarak yakılan, bu köylü kızı Fransızidr’a cesaret verdi ve îngilizler’i topraklanndan çıkarmaya yöneltti.
. Bedford dükünün ölümünden sonra îngiliz-1er önce Paris’ten, 1449’da da Normandiya’ dan sürüldüler. İngiliz ordusu 1450’de, Baye-ux yakınlarındaki Formigny Çarpışması’nda ağır bir yenilgiye uğratıldı. Üç yıl sonra Calais dışındaki bütün topraklan yitirdiler. Yüz Yıl Savaşlan ulusal birlik düşüncesini başlatması bakımından, Avrupa tarihinin en önemli olaylanndan biri olarak kabul edilir.
i f i i
