Büyük İskender,

Makedonya kralı (Makedonya 356 .٥.؛-Bab؛l İ.Ö. 323). Philippos II ile Olympias’ın oğlu olan Büyük Is- kender’in (ya da Aleksandros III) yetiştirilmesiyle önce, ©lympias’ın akrabası Eeonidas ile saray soylularından Hephestion görevlendirildi. Daha sonra eğitmenliğine getirilen (İ.Ö. 343) Aristoteles’ten bütün insan bilimleri- ni öğrenip, i.©. 340’ta Bizans’ı kuşatmaya giden babası tarafından Makedonya’da naip olarak bırakıldı, üç yıl sonra, Thebaililerin kutsal taburunu Khaironeia’da boz- guna uğratıp, babası öldürülünce (336.(؛).؛) tahta çıka- rak, Korinthos Birliği Meclisi’nde kendini Helenlerin strategosu ilan ettirmeyi başardı(335 .©.؛). Thebai’deki ayaklanmayı bastırıp, kenti yıktırarak, halkını köle ola- rak sattırdıktan sonra, babasının Asya’yı ele geçirme ta- sarısını gerçekleştirme kararı verdi: Makedonya’da na- ip olarak Antipatros’u bırakıp, birleşik Yunan ordusu- nun başına geçerek 5 000’i atlı 40 000’e yakın askerden oluşan ordusuyla Çanakkale boğazım aştı. Granikos za- ferini kazandıktan (334 .©.؛) sonra, birbiri ardına Sarde- is, Ephesos(Efes), Gordion (Yassıhöyük; efsaneye göre, çözenin dünyaya egemen olacağına inanılan Gordion düğümünü kılıcıyla kesti) ve Ankyra’yı (Ankara) aldı. Toros dağlarım aşıp, Tarsos’ta (Tarsus) hastalandıysa da, hekimi Philippos tarafından tedavi edildikten sonra, issos’ta Pers ordusuna karşı kesin bir zafer kazanarak (333 .©.؛), birçok ganimetin yanı sıra, Dara lll’ün(anne- si ve iki kızını tutsak aldı. Perslerin denizle bağlantısını kesmek için Finike kıyılarındaki kentlere yürüyüp, gü- neye doğru ilerleyerek, Gazze’yi aldı. Mısır’a girip, kendisine Zeus-Ammon’un tanrısal saygı törenlerini yaptırdıktan sonra İskenderiye kentini kurdurdu, i.©. 331 ilkbaharında Dicle ve Fırat’ı aşarak, Pers ordusunu bir kez daha yendi ve Dara’nın hâzinesini ele geçirdi. Mezopotamya؛؛ halklar tarafından bir kurtarıcı olarak karşılanıp, Babil, Sus ve Ekbatana kentlerini ele geçir- dikten sonra, Persepolis’e girerek, Dara’nın ünlü sarayı- nı yıktırdı (imparatorluğunun sınır illerine ka,çan Dara, 330 .٥.؛’da yakalanıp öldürüldü). Bundan sonra uçsuz bucaksız imparatorluğu örgütlemeye girişip, yerel yet-
Yunanistan’dan Hindistan’a kadar uzanan bir imparatorluk kurmuş olan Büyük İskender, Pompei’de ا bulunan bu mozaik
ayrıntısında, Pers hükümdarı Dara lll’ü yenilgiye uğrattığı issos Savaşı’nda (İ.Ö.333) canlandırılmıştır.
kililerin yerine MakedonyalI görevliler yerle؟t؛rdi. Doğu geleneklerini benimseyip, bazı MakedonyalIların karşı çıkmalarına aldırmayarak kendisine bir Pers hükümdarı gibi tapılmasın! kabul etti. Hindistan’a yönelip (İ.Ö. 329), indus vadisinde ilerlemeye koyulduysa da, bitkin düşen askerlerinin ayaklanması üstüne, Doğu’ya ilerle- yişini kesmek zorunda kaldı (¡.٥. 326). Komutanların- dan Nearkhos’u, Hint okyanusu kıyılarını keşfetmekle görevlendirerek, kendisi kara yoluyla Sus’a dönüp(İ.Ö. 325), iki yıl sonra, oniki gün hasta yattıktan sonra, 33 ya- şında öldü.
Büyük İskender, 33 yıllık ömründe, bilinen dünyanın sınırlarını değiştirmiş, Hindistan sınırlarına kadar Yunan kentleri kurdurmakla, her köşesinde eski ¥unan uygar- lığının temsil edildiği bir imparatorluk yaratmıştır.