ELIZABETH I

ELIZABETH I (1533-1603). I. Elizabeth V III. Henry ile ikinci karısı Anne Boleyn’in tek çocuğuydu. Bu doğum tahtın vârisi olacak bir erkek çocuk bekleyen babasının hoşuna gitmedi. Elizabeth’in, babasının daha önceki evliliğinden olma yaşça kendinden büyük, M ary adında üvey bir de kız kardeşi vardı. Elizabeth’in annesi, o henüz iki yaşındayken idam edildi. Ardından babası yeniden evlendi ve 1537’de bir oğlu oldu (10 yaşında tahta çıkan V I. Edward). V III. Henry son evliliğini 1543’te Catherine Parr ile yaptı. Catherine Parr Elizabeth’i seven, iki kardeşin eğitimiyle yakından ilgilenen çok zeki bir kadındı. 1547’de V III. Henry öldü ve tahta oğlu Edward geçti. Elizabeth Londra’da, üvey annesi Catherine’nin yanında yaşamaya başladı. Öğrenimini özel öğretmenlerin yardımıyla sürdüren Elizabeth Yunanca, Latince, Fransızca, İtalyanca sonradan da İspanyolca öğrendi. 1553’te, V I. Edward öldü. Ingiltere’de taht kavgaları başladı. Elizabeth için mirasçılardan biri olmanın getirdiği tehlikeler vardı. M ary’nin kraliçeliğini ilan etmesinden sonrada mücadele sürdü. Elizabeth ise hasta gibi görünerek, bu mücadelelerin dışında kaldı. Sonunda Mary kraliçeliğini ve tahtını korudu. Bu sıralarda Ingiltere’de halk arasında din tartışmaları şiddetlenmişti. Halkın bir bölümü yeni bir mezhep olan Protestanlık’ı savunurken, ötekiler eski dinleri olan K atoliklik’e dönmek istiyorlardı. Kraliçe Mary Katolik Kilisesi’ne bağlıydı. Elizabeth ise hangi kiliseye bağlı olduğunu belli etmemek için dikkatli olmasına karşın, Protestanlık’a daha yakınmış gibi görünüyordu. Halk onun Protestan olduğunu düşünüyordu. Tahtta bir Protestan’ın bulunmasını isteyen özellikle tüccarlar ve orta sınıf onun Katolik M şry’nin yerine kraliçe olacağını umuyorlardı. 1554’te kraliçenin, bir Katolik olan Ispanya Kralı Felipe ile evleneceği söylentisi çıkınca Sir Thomas Wyat bir ayaklanma düzenledi. Bu ayaklanma ile ilişkisinin açık olarak kurulamamasına karşın, E lizabeth Londra Kulesi’ne kapatıldı. Daha sonra hiçbir kanıt bulanamadığı için serbest bırakıldı. Ama kraliçenin himayesine alınmasından sonra bile Elizabeth tam anlamıyla güvencede olmadı. Çocuğu olmayan Kraliçe Mary 1558’de ölünce Elizabeth tahta geçti. 25 yaşında, kızıla çalan saçları, hoş gözleri ve esmer teniyle etkileyici bir kadındı. Halk arasına girdiğinde herkes ona hayran olurdu. Güzel giyimi ve neşesiyle Mary’den çok farklıydı. Yaşam dolu ve kararlı bir insan olan Elizabeth, babası V III. Henry döneminden beri görülmeyen bir özgüvenle Ingiltere’yi yönetmeye başladı. Yıllarca Avrupa’nın güçlü prenslerinden birçoğu onunla evlenmek istedi; ama o hiçbirini kabul etmedi. Hiçbir erkeğin efendisi olmasını istemiyordu. Evlenme tekliflerini sanki kabul edecekmiş gibi davranarak değişik dönemlerde değişik ülkelerle dostluk kurdu. Leicester Kontu unvanını verdiği Robert Dudley’e âşık oldu ve o ölünce uzun süre yas tuttu. Elizabeth Ingiltere’nin birlik içinde bir ülke olmasını istiyordu. Protestanlık’ı ülkenin resmi dini olarak kabul etti. 1587’de, kendisine karşı suikast düzenleyerek Ingiltere tahtına el koyma girişiminde bulunan kuzeni İskoçya Kraliçesi Mary’yi idam ettirdi.Dış ülkelerle olan ilişkilerinde Fransa ile İspanya’nın birbirini çekememesinden yararlandı. Bazen birini, bazen de öbürünü destekleyerek, ülkesi kendi savaş gemilerini yapana kadar barışı korumayı başardı. I; Elizabeth denizaşırı ticareti geliştirmek amacıyla kendisinin de ortak olduğu birçok şirket kurdurdu. Onun döneminde Ingiltere hem ticari, hem de askeri bakımdan dünya denizlerinin egemeni oldu. Bu arada Osmanlı Imparatorluğu’yla da kalıcı ticari ilişkiler kuruldu. Ingiltere Ispanyol donanması Büyük Armada’yı 1588’de yenerek denizlerdeki en güçlü ülke olduğunu kanıtladı. Elizabeth’in yönetiminde Ingiltere kendine güvenini yeniden kazandı; bu güven de edebiyat ve müzik yapıtlarına yansıdı. Elizabeth dönemi W illiam Shakespeare, Sir Philip Sidney, Christopher Marlowe ve başka birçok yazar ve şairin yapıtlarıyla zenginleşti. M üzikte W illiam Byrd, Thomas Tallis, Thomas Morley, John Dowland gibi çok sayıda besteci güzel koro ve çalgı müzikleri bestelediler. Elizabeth ölünce vasiyetine uygun olarak kuzeni Iskoçya Kralı V I. James Ingiltere Kralı I. James unvanıyla tahta geçti. Akıllıca yapılan bu seçim sonunda iki krallık birleşti. (Ayrıca bak. ARMADA; Ma r y.)