Osmanlı padişahlarının hiçbirinin hacca gitmedikleri doğrıı mudıır? Doğruysa niçin gitmemişlerdir?

Osmanlı padişahlarının hacca gidip gitmediği hususunda bugüne kadar çok çeşitli tartışmalar yapılmıştır. Padişahların bir tanesi hariç diğerlerinin hacca gittikleri hakkında elimizde bilgi mevcut değildir. Bu bilginin olmaması padişahların hacca gitmelerinin mümkün olmadığını göstermez. Çünkü padişahların tebdil-i kıyafet ederek çok uzak yerlere gittiklerini, memleketlerini teftiş ettiklerini, halkın ahvali hakkında bilgi aldıklarım tarih kaynakları kaydetmektedirler. Mümkündür ki, bu şekilde de hacca gitmiş olabilirler. Çünkü maiyeti ve giyimi dışında padişah oldukları anlaşılabilecek başka bir emare mevcut değildir. Fotoğraf yok, tanınma yok. Geriye o zamanın ulaşım zorlukları ve hac yolculuğunun aylar sürmesi hesap edildiğinde tahttan ve devlet idaresinden uzak kalmanın riskleri kalmaktadır. Bu sebeple devlet idaresini boş bırakmak söz konusu olduğunda bu kadar ay hacca gidip gelme imkânı zorlaşmaktadır. Bir diğer husus ise, padişahın yokluğunun duyulması halinde payitahtta ve memlekette meydana gelebilecek karışıklıkların ciddi bir tehdit unsuru olmasıdır. Diğer taraftan o tarihlerde savaşsız yıl geçmiyor gibiydi, içte ve dışta karışıklıklar söz konusu idi. Bu şartlan en iyi şekilde sağlayıp devletini ve tahtını emin bir şekilde bırakıp hacca gitmek çok büyük bir risk idi. Zaten padişahların birinci vazifeleri, yani üzerlerine farz olan devlet ve millet umurunu (işlerini) düzene koymaktı. Ortada devlet olmazsa, bir padişahın hacı olması ne kadar ؛itaafnem olabilirdi. Kendisi için elbette muazzam bir menfaat, ancak kendisine teslim edilen, emanet olan bunca millet-i Islamiye’nin ve tebaa-i Osmaniye’nin huzur ve emniyetini sağlamak en önde gelen bir vazife idi. Umumun kârı için hususun zararını tercih etmek durumunda kalınmıştır. Bunun yanında hemen hemen bütün Osmanlı padişahlarının kendi yerlerine vekil hacı gönderdiklerine dair çok sayıda vesika da mevcuttur, ilerleyen sayılarımızda bu hususta bazı makaleler yayınlayacağız.