aromatik bileşikler

aromatik bileşikler
Organik bileşiklerin önemli gruplarından biri. Aromatik bileşikler kapalı bir halka oluşturmak için bağlanmış karbon atomları içerirler. Adları çoğunun güçlü kokusu olmasından (aroma=koku) kaynaklanır. Bununla birlikte, bu özellikleriyle değil, kimyasal kararlılıklarıyla ve tepkimeye girme özelliklerinin düşüklüğüyle nitelenirler. Benzen (C6H6), en basit aromatik bileşiktir ve aromatik bileşiklerin çoğu benzenden türetilir. Bununla birlikte, günümüzde benzenle ilgili olmayan ama ayırdedici kararlılık özelliğini taşıyan birçok bileşik bilinmektedir. Aromatik bileşiklerin çoğu, benzende olduğu gibi, halka oluşturan altı karbon atomuyla altıgen yapıdadır. Her karbon komşu karbon atomlarından birine tek bir bağla öbürüne de çift bağla bağlanır. Karbon-karbon çift bağlarının içerdikleri iki elektron çiftinden bir çifti sigma elektronları, öbürü pi elektronları diye adlandırılır. Bir aromatik bileşikte pi elektronları yalnızca çift bağlı oldukları karbon atomu çiftleriyle birleşmeyip ayrıca, aromatik grubun bütün atomları tarafından paylaşılarak bir elektron bulutu oluştururlar. Aromatik bileşiklerin kararlılığı ve tepkimeye girme düşüklüğü, bundan kaynaklanır. Benzene benzer aromatik özellikler gösteren her molekülün 4n + 2 toplamında pi elektronu bulunmalıdır; burada nsıfır ya da herhangi bir pozitif tamsayıdır. En yaygın olarak 6 pi elektronuna (benzende olduğu gibi) rastlanır. Bir aromatik bileşiğe, aromatikliğini bozmadan başka atomlar ya da işlevsel gruplar eklenebilir. Heteroksiklik bileşikler (ya da karbondan farklı bir ya da çok atomlu halkalar içeren bileşikler) de aromatik olabilirler. Sözgelimi, laboratuvarlarda çözücü olarak kullanılan, kötü kokulu bir sıvı olan piridin (C5H5İN).