büyüme

büyüme
Bir organizmanın yaşayan madde kütlesindeki sürekli
artış. Gerek çokhücreli, gerek birhücreli organizmalarda,
büyüme terimi genellikle bireyin boyuna artmasını
belirtir. Birhücreli hayvanlarda, büyüme bireyin hücrelerinin boyunun artması, hücre sayısının artması ya da
bedenin bazı dokularındaki hücreler arasında birikmiş
madde miktarının artması anlamına gelebilir. Çokhücreli
organizmalar genellikle hücrelerinin bölünmesi sonucunda
büyürler. Hücrelerin bölünüp çoğalması için,
besin, enerji kaynağı gereklidir. Ağırlık ya dâ uzunluk
gibi bazı büyüme ölçülerinin zaman içindeki çizelgeleri
“S” biçiminde bir eğim gösterir. Çokhücreli hayvanlarda,
bu özelliğin nedeni, genetik olarak önceden belirlenmiş
bir “son” büyüklükleri olmasıdır. Büyüme sırasında
çokhücreli hayvanlar, hücreleri farklı işlevler yüklenecek
biçimde değişiklik geçirir. Bu değişiklikler ile
organizma içindeki farklı büyüme hız ve oranları, erişkin
hayvanın varacağı son boyu belirler. Buna karşılık,
bitkilerin çoğunda önceden belirlenmiş bir son boy ya
da büyüklük yoktur. Böcekler, kabuklular ve örümcekler
gibi hayvanlarda, düzgün bir büyüme eğrisi yerine,
aşamalı bir büyüme çizgisi gözlenir: Esnek olmayan dış
kabuklarından sıyrılıp daha büyük, yeni dış kabukları
oluşuncaya kadar geçen kısa süre içinde hızla büyürler.
Büyümenin genel çizgisi, hücre çekirdeklerindeki
genetik maddeyle denetlenir. Isı, beslenme, bitkilerde
ışık, hayvanlarda hormonlar gibi dış ve iç etmenler, büyümede
değişikliklere yol açarlar.