Ali Bey, Direktör

Türk tiyatro yazarı (İstanbul 1844-ay.y. 1899). Kapıkethudası Yusuf Cemil Efendi’nin oğlu olan Direktör Ali Bey, Tercüme Odası’ndan yetişip, Varna ve Elazığ mutasarrıflığı, Trabzon valiliği (1890), Karantina İdaresi başkâtipliği (1870) yaptı. Düyunu Umumiye müfettişli­ ğine, bir süre sonra da direktörlüğüne (1894) atandı. Teodor Kasap tarafından çıkarılan ilk mizah gazetesi Diyojen’in (1869) yazarlarından olan Direktör Ali Bey’in (“Gölge etme başka ihsan istemem” sözü onun çevirisidir) asıl önemi, tiyatro alanındaki çalışmalarından kaynaklanır. Gedikpaşa tiyatrosunda temsiller veren Güllü Agop ve arkadaşlarına yalnızca oyunlar yazmakla yetinmemiş, Ermeni oyunculara düzgün konuşabilmeleri için diksiyon dersleri de vermiş, tiyatronun yönetimine katılmıştır. Oyunlarının dili çağdaşlarımnkinden daha yalındır. Mizah alanındaki ustalığı, güldürü öğesini yakalamasını kolaylaştırmıştır. Devlet memuru olduğu için oyunlarının çoğu Bir Zat imzasıyla basılmış­ tır. Başlıca yapıtları: Tosun Ağa (Moliere’den [Georges Dandini] uyarlama, ilk oynanışı 1870. Güllü Agop 1874’de oyunun adını Memiş Ağa’ya çevirerek yeniden oynadı), Ayyar Hamza, (Moliere’den, 1871), G eveze Berber (1873), Letâfet (Flütist Saffet Bey tarafından operet olarak bestelendi; ama sahnelenmedi. Bası­ mı 1899), Evlenmek İster Bir Adam (Paul de Coch’tarı çeviri roman, Basımı 1897), Lehçet ül-Hakayık (mizah sözlüğü, 1896), Seyahat Jurnali (yolculuk gözlemleri, 1897)