BOZKURT; Aim. Grauer Wolf (m), Fr. Loup gris (m), İng. Grey wolf. Dağlarda yaşayan vahşî hayvanlardan bir kurt cinsi (Bkz. Kurt). Türklerin Müslüman olmadan önceki Orta Asya devirlerinde yol gösterici ve tecrübeli rehberi olan millî sembolleri. Bozkurt, Orta Asya Türk târihinde ve İslâmi- yetten önce Türk destanlarında adına çok rastlanan millî bir destan unsuru, motifidir. Destanlarda, Türklerin hayat ve savaş gücünü temsil eder. Türkiye Türklerinde orduyu temsilen kullanılan “Mehmetçik” yerine İslâmiyetten önce Orta Asya’da yaşayan Türkler, “Bozkurt” u kullanmışlardır. Her bakımdan Türk hayâtında totemciliğin zıddına bir durum görülmesine rağmen Türklerde totem olarak kurdu göstermeleri yanlış bir husustur. Her şeyden önce klanlar totemlerine taptıkları hâlde, Türkler kurda tapmamışlardır. Zâten Şa- manizmle bile ilgisi olmayan eski Türk dîni İbrahim aldyhisselâmla muâsır olan Zülkarneyn aley- hisselâm ve daha öncelerde görüldüğü gibi her zaman İlâhî olmuş ve tek Allah’ı kabûl etmiştir. Eski Türklerde Kurt-atanın (Tecrübeli insan) yaşadığı kabûl edilen mağarada belirli törenler yapmak, kurdun vücudu ile değil, mâzisi ile karanlıklara karışmış eski hâtıraların canlanması ile ilgilidir. Gerçekte göçebe olan Türklüğün o devirlerde kurdu, çeviklik ve savaş yönünden sembol kabûl etmesi şaşılacak bir durum değildir. Bu bir bakıma Çin gibi komşu kavimlerin Türkleri kurda benzetmelerinden ileri gelmiş olabilir. Zâten Göktürk hakanlığını hassa ordusu mensuplarına Çinliler Fuli, yâni kurt (böri) diyorlardı.
Oğuz destanında Oğuz Han halkına “Bozkurt sesi savaş parolamız olsun” der. Gerçekten Türklerin İslâmiyetten önce harplerde düşmanlarına bozkurt seslerini takliden haykırarak saldırdıkları bir vâkıadır. Bu husûsa bâzı Arap şâirlerinin şiirlerinde de işâret edilir. Müslüman olduktan sonra bunun yerini “Allah! Allah!” nidâları almış ve günümüze kadar gelmiştir.
Göktürk destanlarında “Asena” isimli bir dişi kurttan bahsedildiği gibi, Ergenekon’dan çıkış destanında da orduya bir bozkurtun yol gösterdiği ve ordunun başındaki hükümdârın adının Bör- te Çene, yâni Bozkurt olduğundan söz edilir. Uygurların, türeyiş destanında da ön plânda yer alan bozkurt, hem bir millî destan motifi, hem de eski Türklerin bâzı kahramanlarının adı olarak kabûl edilmektedir.