BROM; Aim. Brom (n), Fr. Brome (m.), İng. Bromine. Br sembolü ile gösterilen halojenler sınıfından bir element. Peryodik cetvelde VII A grubunda bulunur. Leş kokulu anlamında olan brom ilk defâ Fransız kimyâcısı Antoine Balard tarafından elde edildi.
Özellikleri: Brom, koyu kırmızı kahve renkli, kötü kokulu, aşındırıcı, oda sıcaklığında sıvıdır. Batıcı (asab bozucu) bir koku verir. Deriyi tahriş ettiği için dikkat edilmelidir. Brom suda az çözünür (20°C’de, 1 litre suda 35 gr). Fakat karbon disülfür, karbon tetraklörür ve kloroform gibi organik çözücülerde çok iyi çözünür. Brom -7,3°C’de katı hâle geçer ve 58,8°C’de kaynar. Atom numarası 35, atom ağırlığı ise 7,9,9l’dir. Bromun tabiatta takriben eşit miktarlarda olan iki tâne kararlı izotopu mevcuttur ki bunlar, Br.79, Br.81,dir. Brom diğer halojenler gibi elektronegatif bir elementtir. Bromun kimyâsal özelliği iyod ile klorun arasındaki alandır. Brom iyottan aktif, klordan pasiftir. Çok metal ve ametalle bromür şeklinde bileşik verir. Bazlarla hipobromit ve bromürleri verir. Brom, bileşiklerinde -1, +1, +4, +5 ve +6 değerliklerini alabilir.
Tabiatta bulunuşu: Brom tabiatta serbest halde bulunmaz. Elektron ilgisinden dolayı dâimâ bileşik hâlinde bulunur. Tuz hâlindeki bileşiklerinin çoğu suda çözünür ve bu yüzden deniz suyunda derişik (konsantre) halde bulunur. Buharlaşma sonucu kurumuş iç deniz ve tuzlu göllerin yataklarında tuzlar hâlinde bulunur. Bromürler klorürlere göre daha azdır. Bromürler yerküresinin takribi % 0.001’ini meydana getirirler. Avrupa’da başlıca brom kaynağı, Almanya’daki Stassfurst tuz yataklarındaki sodyum, magnezyum ve potas- yumbromür tuzlarıdır. Elde edilişi: Deniz suyu milyonda 65 oranında bromür ihtivâ eder. Bu yüzden deniz suyu başlıca brom kaynağıdır. Teknik olarak bromun elde edilişi, asitlendirilmiş deniz suyundan serbest klor gazının geçirilmesiyledir: 2Br+Cl2fi Br2+2C1Ayrıca bromkarnalitten (KC1. MgCl2MgBr2 6H20) elde edilir: MgBr2+Cl,fi MgCl2+Br2 Bu şekilde brom elde etmek için damıtma işlemi gerekir.
Kullanılışı: Bromun başlıca kullanılma sahası 1,2 dibromoetanın elde edilmesindedir. C2H4Br2’nin meşhur adı etilen dibromürdür. Etilen dibromür, motor vuruntusunu önleyici olarak bilinen kurşun tetra etilen (C2H5)4Pb ihtivâ eden benzine katılır. Organik bromürlerden çok bilinenlerden biri de hidrojenbromür (HBr)’dür. Hid- rojenbromür suda çok iyi çözünür ve hidrobro- mik asid (bromür asidi) hâlini alır. Brom ayrıca hipobromit ve bromat asidi şeklinde de bulunur. Bu asidler, nötrelleşme sonucu tuz hâline dönüşür. Ticârî maksatlı olan anorganik bileşiklerden biri, ışığa hassas olan gümüş bromürdür. Gümüş bromür, fotoğraf film ve kartlarının emülsiyonunun esas maddelerinden biridir. Sodyum, potasyum ve amonyum bromürler tıpta sinir ilacı olarak kullanılır. Uzun süre alınırsa bir nevi zehirlenmeye sebeb olduğu için dikkatli kullanılmalıdır. Brom bileşiklerinin diğer önemli kullanılışı, yanmayı geciktirme ve yangını söndürmededir. Etilen dibromür ve metil bromür, zirâatta fâre ve böceklerle mücâdelede kullanılır.