MODÜLASYON

MODÜLASYON; Alm.Modulation (f), Fr. Mo- dulation (f), İng. Modulation. Bir bilginin (ses, resim gibi) yzayda uzak mesâfelere iletilebilmesi için yüksek frekanslı elektromanyetik dalgaya bindirilme işlemi. Bu bindirilme işlemi, elektromanyetik dalganın frekansının veya başka bir karakteristiğinin, diğer bir dalganın karakteristiğine bağlı olarak değiştirilmesidir. Ayrıca, birkaç bilginin bir / telden aynı anda iletilmesi de modülasyon yardımıyla gerçekleştirilir. Modülasyon dörde ayrılır: 1) Genlik modülasyonu, 2) Frekans modülasyonu, 3) Faz modülas- yonu, 4.) Darbe modülasyonu. 1. Genlik modülasyonu (GM) veya ampli- töd modülasyonu (AM): Taşınacak bilginin genliğine (büyüklüğüne, voltajına) göre taşıyan dalganın genliği değişir. Bu tip modülasyon, çok genişolarak radyo ve televizyon yayınlarında kullanılır. En önemli mahsuru, hâricî parazitlerden etkilenmesidir. 2. Frekans modülasyonu (FM): Taşınacak bilginin genliğine göre taşıyıcı dalganın frekansı değişir. Frekans modülasyonunun en büyük özelliği, modüle edilmiş (bilgi yüklenmiş) sinyalin genliğinin dâima sâbit olmasıdır. Böylece yüklenen bilgi; şimşek, araba paraziti, motor paraziti gibi hârici (dış) tesirlerden etkilenmediği için özellikle kaliteli ses ve görüntü nakli için kullanılır. Yalnız yayın me- sâfesi kısadır. Nisbeten dar bantlı bir FM, çok kanallı telefon, TV yayınlarının mikrodalga riley sistemi üzerinde aktarılmasında ve uydularla olan haberleşme bağlantılarında kullanılır. Geniş bantlı FM ise, telgraf, telefon, radyo, yayın, telemetri, hareket hâlindeki haberleşmede, rota tesbitinde, meteorolojik yardımcı olarak ve tıbbî teşhis aracı olarak kullanılır. ‘ FM az gürültülü ve çok sahayı kaplayan bir telekomünikasyonu sağlar. Ancak bu, her bir kanal için geniş bant kullanmakla elde edilir. Ayrıca FM’in özelliği, eğer iki yayın mevcutsa, bunlardan kuvvetli olan alınır, zayıf olan tamamen saf dışı bırakılır. Bu da düşük güçlü radyo istasyonlarının birbirine yakın aynı frekans üzerinde faaliyet göstermesini mümkün kılar. 3) Faz modülasyonu: Taşıyıcı dalganın fazı, taşınacak bilginin fazına göre değişir. Bu şekilde modülasyon en çok renkli televizyonlarda, renk bilgisinin taşınmasında kullanılır. 4) Darbe (puls) modülasyonu: Bu tip modü- lasyonda taşıyıcı dalga kesik kesik uzaya yayılır. Genellikle radarlarda kullanılır. Dalga gönderilmediği sürede radar, alıcı olarak çalışır ve cisimden yansıyan dalgayı alır. Bütün bu modülasyon çeşitlerinde bahsedilen düşük frekanslı elektrik işâretini yüksek frekanslı dalgaya bindirme işini “modülator” denen elektronik cihazlar gerçekleştirir. Verici cihazı da bu elektromanyetik enerjiyi uzaya yayar. Alıcıda ise alınan bu enerjiyi tersine işlemler yapılarak “demodülator” denen devrelerde esas bilgi alınır, gerekli yerlerde kullanılır. Meselâ; radyoda ses olarak, televizyonda görüntü olarak, telekste yazı olarak. Frekans modülasyonda bir sinüs, taşıyıcı dalgasının âni frekansı, modüle eden dalganın büyüklüğü ile orantılıdır. Genlik modülasyonunda ise, bir sinüs taşıyıcı dalgasının genliği modüle eden dalga ile orantılıdır. 1922’de Amerikalı Matematikçi R.Carson, ilk defa “ânî frekans” deyimini kullanmıştır. Argü- man’ı, zamânm fonksiyonu olan sinüs dalgasının açısında, zamanla olan değişim olarak târif etmiştir. Matematik formülüyle ilk defâ bütün FM işlemi açıklamıştır. 1936’da da Amerikalı Edwin H.Armstrong FM’in gürültü azaltıcı özelliğini fark etmiştir. Bu buluşu FM’in çok daha pratik kullanılışına yol açmıştır.