DUMLUPINAR FÂCİÂSI

DUMLUPINAR FÂCİÂSI; Aim. Unglückvon
Dumlupınar (r), Fr. Catastrophe de Dumlupınar (f),
İng. The Calamity of Dumlupınar. Çanakkale Narabumu
açıklarında İsveç bandıralı Naboland şilebi ile
Dumlupınar denizaltısınm çarpışması sonucu 81 denizcimizin
ölmesiyle sonuçlanan deniz kazası.
Deniz Küvetlerine bağlı iki denizaltı gemisi
Dumlupınar ve Birinci İnönü, Akdeniz’de yapılan
“Bive Sea” Nato manevralarına katılmış, Türkiye’ye
dönüyorlardı. Birinci İnönü denizaltısı bir
arıza sebebiyle geride kalmış, daha sonra Dumlupınar’ı
göremediğinden yol vererek onu geçmişti.
Geride kalan Dumlupınar Türk Deniz Kuvvetlerine
1950 senesinde katılmış, 9 yaşında Amerikan yapısı
bir denizaltı gemisiydi. Denizaltı 4 Nisan 1953
günü sabaha karşı Çanakkale Boğazına girdi. Yine
aynı saatlerde Boğaz’a giren İsveç bandıralı Naboland
şilebi zaman kazanmak gâyesiyle trafiği ihlâl
ederek, Boğaz’ı ikiye ayıran Talvek hattını geçmişti.
Dumlupınar, Narabumu açıklarında seyredeken
Naboland şilebi ile karşılaştı. Her iki geminin
de hatalı olarak yaptığı manevralar sonucu çarpıştılar.
Dumlupınar şilep tarafından ezilerek batırıldı.
Köprü üzerinde bulunan komutan ve diğerpersonel denize atladılar. Naboland şilebi forforlu
can simitleri atarak ve filika indirerek, komutanla
birlikte 3 subay ve iki astsubayı kurtardı.
Kaza kısa bir müddet sonra işitildi, ilgililer kaza
yerine geldiler. Dumlupınar’la bağlantı kurulup,
geminin ağır hasar gördüğü, yaşayanların durumlarının
da iyi olmadığı anlaşıldı. Derhal kurtarma
çalışmalarına başlandı. Ancak hava şartları yüzünden
çalışmalar çok yavaş olarak yapılabiliyordu.
Hava şartlarının daha da kötüleşmesi çalışmaların
durdurulmasına sebeb oldu. Kurtaran adlı
kurtarma gemisi çanını denizaltıya bağlayamadı.
Netice alınamayacağı anlaşılınca, çalışmalara
hadise yerinde yapılan hazin bir törenle son verildi.
Böylece 7 subay, 35 astsubay ve 39 er denizaltının
içerisinde hayatlarını kaybetmiş oldular.
Çanakkale Ağır Cezâ Mahkemesinde yapılan
duruşmada Naboland şilebi kaptanı Oscar Lorentzon’un
6 ay ağır hapis ve 250 lira para; Dumlupmar
kaptanı Sabri Çelebioğlu’nun da 1 sene 8
ay ağır hapis ve 80Ö lira para ile cezâlandırılmasma
ayrıca mahkeme giderlerinin kendisinden tahsiline
karar verildi.
Dumlupınar Fâciâsı üzerine şâir Turgut Demirtaş’m
yazdığı uzun şiirden bir parça:Yüz gün yüzmüş gibi yorgunum anam
Seksen bir yerimden vurgunum anam
Kessen bulamazsın damla kanımı
Seksen bir arslanımı
Aldı gitti içine
Su yarılı yarılı
Ne bayrağa sarılı
Ne yeri belli aman
Bu ne tecelli aman
Katlanmak şöyle dursun
Dinlemesi bile zor
Nabzı Çanakkale’de
Atan Dumlupınar’a
Selâm, vermek düşüyor
Çanakkale önünde batan Dumlupınar’a.