MÜMTAZ TURHAN;
Mümtaz Turhan
Türk sosyolog, psikolog ve fikir adamı. 1908 yılında Erzurum’un Pasinler ilçesinde doğdu. İlköğrenimini orada, ortaöğrenimini Kayseri, Bursa ve Ankara’da tamamladı. 1928’de burslu olarak Almanya’ya gitti. Berlin ve Frankfurt üniversitelerinde felsefe ve psikoloji öğrenimi gördü. Frankfurt Üniversitesinde doktorasını tamamladı. 1936’da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tecrübî Psikoloji Kürsüsüne asistan oldu. 1939’da doçent oldu. Bu dönemde Geştalt okuluna bağlı kalarak tecrübî (deneysel) psikoloji konuları üzerinde durdu. İngiltere’de Cambridge Üniversitesinde kültür değişmeleri konusunda ikinci doktora çalışmasını yaptı. 1951’de profesör oldu. 1952 de Î.Ü. Edebiyat Fakültesi Tecrübî Psikoloji Kürsüsü başkanlığına, 1960’ta Tecrübî Psikoloji Enstitüsü Müdürlüğüne getirildi. Kültürel antropolojiyle ilgilendiği bu dönemde kültürde değişen ve değişmeye karşı koyan güçleri yerinde gözlem metoduyla inceleyen araştırmalar yaptı. Milliyetçi muhafazakâr görüşlere bağlı kalarak eğitim, batılılaşma, lâiklik ve Atatürkçülük konuları üzerinde durdu. Toplumdaki değişmelerin gerçekte kültür değişmeleri olduğunu, bunun da yabancı kültürlerin tesiriyle ortaya çıktığını savundu. Türkiye’de İlmî mânâda batılılaşma olamadığını, Türkiye’nin aydınların ihâne- tine uğradığını, ülkenin geri kalmışlığının, aydınların ilmî yönden kendilerini yenileyememelerinden, solcu aydınların yetersizliğinden ve yanlış yönlendiriciliğinden kaynaklandığını savundu.
Türk Kültürü, İstanbul, Ölçü ve Yol dergilerinde çeşitli makale ve polemik yazıları yazdı. İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Tecrübî Psikoloji Kürsüsü başkanlığı ve Tecrübî Psikoloji Enstitüsü Müdürlüğü vazifelerini ölümüne kadar sürdürdü. 1 Ocak 1969 da İstanbul’da vefât etti. Türklüğün değerlerine bağlı bir fikir adamı olan Mümtaz Turhan’ın Kültür Değişmeleri, Sosyal Psikoloji Bakımından Bir Tetkik, Garplılaşmanın Neresindeyiz?, Maarifimizin Ana Davaları, Toprak Reformu ve Köy Kalkınması, Atatürk İlkeleri ve Kalkınma adlı eserleri vardır.