DÜNYÂ BANKASI

DÜNYÂ BANKASI; Alm. Weltbank, internationale
Bankfür Wieder ausfbau und wirstchaftliche
Entwicklung (IBRD) , Fr. Banque Internationale,
Banque Internationale de Reconstruction et de Développement
(BIRD), İng. World Bank, International
Bank for Reconstruction and Development (IBRD).
Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası. Üye ülkelerin
kalkınmasına katkıda bulunacak üretim projelerine
finansman sağlayan Birleşmiş Milletlere bağlı mâlî bir kuruluştur. 1944’te ABD’de Bretton Woods’ta
Uluslararası Para Fonu (IMF) ile birlikte kuruldu.
1946’da fiilen faaliyete geçmiştir.liuruluşunun
ilk yıllarında savaş sonrası Batı Avrupa ekonomilerinin
îmân için finansman sağlamış, daha sonraları
gelişmekte olan ülkelere kredi vermeye başlamıştır.
Dünyâ Bankası, 1956 yılında gelişmekte olan
ülkelerde özel kesime kredi sağlama fonksiyonunu
üstlenen bir kuruluş olan Uluslararası Finans
Kurumunu (IFC) kurdu. 1960’ta ise, yine gelişmekte
olan ülkelere daha iyi şartlarla kredi vermek
maksadıyla Uluslararası Kalkınma Birliğini (IDA)
kurdu. Böylece üç ayrı kuruluşu (Dünyâ Bankası,
IFC ve IDA) içine alan Dünya Bankası Grubu
(The World Bank Group) ortaya çıktı.
Dünyâ Bankasının nihâî yönetimi üye ülkelerin
elindedir. Kararlar üye ülkelerin Mâliye Bakanları
veya Merkez Bankası başkanlarından teşkil edilen
Guvernörler Kurulu tarafından alınır. Ülke temsilcilerinin
kullandıkları oylar eşit olmayıp, ilgili ülkelerin
oy verme güçlerine bağlıdır. Oy verme gücü
de Banka’ya ödedikleri âidâtla bağlantılıdır.
Dünyâ Bankasına üye olan ülkeler aynı zamanda
Uluslararası Para Fonu (IMF) üyesidir. Her iki kuruluşun
toplantıları genellikle birlikte yapılır.
Dünyâ Bankası üç tip kredi açar. Bunlar; proje
kredileri, program kredileri ve millî para kredileridir.
Bankanın temel kredi politikası proje kredilerine
dayanır. Diğerleri istisnâîdir. Dünyâ Bankası proje
kredisi açma kararı verirken, teklif edilen projeleri
ekonomik, mâlî ve teknik yönlerden analize tâbi
tutar. Banka’nın yapmış olduğu incelemeler sâdece
projeyle kayıtlı değildir; bu arada ülkenin uyguladığı
genel ekonomik ve mâlî politikalar da gözden geçirilir.
Banka’nın herhangi bir ülke hakkındaki değerlendirmeleri
sâdece kendi vereceği krediler açısından
değil, öteki finansman çevreleri, yâni sanayileşmiş
ülkeler, özel tîcârî bankalar, kalkınma bankaları
bakımından da büyük ehemmiyet taşır.
Banka’nın kredi politikalarında ve koyduğu
kriterlerde 1970’lerden sonra önemli değişmeler olmuştur.
Temel ihtiyaçların karşılanması ve yoksullukla
mücâdele gibi amaçlar ön plâna geçmiştir.
Belirtilmesi gereken diğer önemli bir nokta,
1980’de “Yapısal Uyum Kredisi” (Structural Adjustment
Credit) programının uygulamaya konulduğudur.
Bu programa göre orta ve uzun vâdeli bir
perspektif içinde ekonomik kalkınma ve dış dengenin
gerçekleştirilmesi sağlanmaya çalışılmaktadır.
Bu arada tarım ve tarıma dayalı endüstrilerin
geliştirilmesine özel bir önem verilmektedir.