ELEKTRİK ENERJİSİ

ELEKTRİK E N E R J İS İ; Aim. Elektrische
Energie (f), Fr. Energie electrigue, İng. Electric
energy. Mekanik veya kimyasal enerjinin veya ısı
enerjisinin elektriğe dönüştürülmesiyle elde edilen
ve tüketicilerin kullanımına sunulan enerji.
Elektriğin enerji olarak kullanılması
1880’lerde başlamıştır. Bundan önce bu safhaya
gelmeye zemin hazırlayan pekçok çalışmalar yapılmıştır.
M.Ö. Thales’in elektrostatikle ilgili
buluşları, 1800’lerde İtalyan fizikçi Volta’nın
yaptığı pil, fizikçi H.C. Oersted’in elektrik ve
mağnetizma ile ilgili çalışmaları, elektrik akımının
meydana getirdiği mağnetik alanla ilgili fizikçi
Arago ve Ampere’in tesbitleri, mekanik
enerjiyi elektrik enerjisine çeviren dinamoyu
geliştiren Michael Faraday’ın incelemeleri bunların
başlıcalarındandır. Faraday’dan sonra Fransız
Hippolyte Pixli alternatif akım jeneratörünü
yaptı. 1866’da Alman Weiner von Siemens’in jeneratörlerde
mıknatıs yerine elektromıknatısı
geliştirmesiyle yüksek güçte jeneratörlerin kullanılması
sağlandı.
1880’lerde Thomas Edison’un ampulü keşfiyle
elektrik enerjisi aydınlatmada kullanılmaya başlanmıştır.
Aydınlatma gâyesiyle kullanılan ilk
elektrik, dinamolarla üretilmiş, dinamoyu tahrik
kaynağı olarak buhar makinaları kullanılmıştır.
Daha sonra su ve buhar türbinlerinden istifâde
edilmiş ve dinamoların yerini alternatif akım jeneratörleri
almaya başlamıştır.
Elektrik enerjisi üretiminin esası çeşitli enerji
kaynaklarıyla çalışan su türbini, buhar türbini,
patlamalı motor, rüzgâr türbini vs. gibi tahrik kaynağının
jeneratörün rotorunu döndürmesiyle, stator
sargılarında elektrik akımı meydana gelmesidir.
Elektrik enerjisine duyulan ihtiyaç her geçen
gün artmaktadır. Bu yüzden elektrik üretmek
için gerekli enerji kaynakları araştırılmakta ve
bunların, kullanışlı, çevre kirliliğine mahal vermeyen
cinsten olmalarına dikkat edilmektedir.
Kömür, petrol, su potansiyeli, nükleer yakıtlar,
güneş, jeotermal enerji gibi pekçok kaynaktan
elektrik üretmek üzere yapılan çalışmalar yanında,
elektriğin ucuz olarak üretilmesi için de
uğraşılmaktadır. Bunun yanında üretilen enerjinin
nakledilmesi de ayrı bir problemdir. Nakil
hatlarındaki dirençlerden dolayı meydana gelen
joule kayıpları (enerji kayıpları), voltajın yükseltilip,
akımın düşürülmesine rağmen yine de
mevcuttur. Kayıpları ortadan kaldırmak için sıvı
helyum soğutmalı, niobium kaplı ince bakır
tellerden meydana gelen süper iletken kablolar
düşünülmektedir. Süper iletkenler jeneratör ve
motorlarda dahi kullanılabilecek özelliklere sâhiptir.