PARK

PARK; Aim. Park (m), Fr. Pare (m), İng. Park,
public garden. Halkın dinlenmesi, çocukların oynaması,
boş zamanların değerlendirilmesi için kurulmuş,
düzenli yerler. Bâzı bölgeleri tahribattan
korumak, içindekileri aynen muhâfaza etmek ve turistik
merkezler hâline getirmek için kânun çıkarılmıştır.
Bu kânunla koruma altına alman yerlere
Millî Park adı verilmiştir. İstanbul’daki Gülhane
Parkı, Türkiye’nin en eski parkıdır. Bin dönümlük
arâzi üzerindeki park, Topkapı Sarayının bahçesiydi.
Anadolu’nun pekçok vilâyetinde bulunan
parklara her sene yenileri ilâve edilmeye çalışılmaktadır.
Parklar belli gâyeler için düzenlendiklerinden
verecekleri hizmete göre genelde; çocuk parkları,
umûmî parklar, orman parkları isimlerini alırlar.
Parkların hepsinde ana gâye, şehrin çeşitli sıkıntılarından
bunalan çocuk ve yetişkinleri dinlendirmek,
boş vakitlerini değerlendirmek, buradaki
çeşitli araç ve gereçlerden istifâde etmelerini
temin etmektir.
Çocuk parkları: İlkokul çağlarındaki çocukların
oynamaları için düzenlenir. Buralarda çeşitli
oyun araçları bulunur. Salıncaklar, kum havuzlan,
basit oyun araçları vs. gibi. Bu çeşit parklar genelde
şehrin içinde veya oldukça yakınında bulunur.
Umûmî parklar: Halkın dinlenmesi için düzenlenirler.
Burada gâye, çocukların hâricindekilerin hava alıp dinlenmesi ve boş zamanlarını değerlendirmesidir.
Bu çeşit parkların bir köşesine
çocukların istifâdesi için de gerekli oyuncaklar
konularak, onların da istifâde etmeleri sağlanır.
Orman parkları: Koruluk ve ormanlık bölgelerde
100-300 dönümlük sahada düzenlenen parklardır.
Buralarda tabiat zenginliği, sessizlik, bol yeşillik
saha, insanların dinlenmesine ayrılmıştır.
Şehir ve kasabalara yakın park niteliğindeki yerler
bu maksat için ayrılarak park statüsü içine alınır.
Dolayısıyla, böyle yerler devletin denetimine
verilerek insanlara daha faydalı olur. Türkiye’de
parklar, çevre ve merkez belediyeler tarafından
düzenlenir. Mahallî idâreler şehirlerde uygun olan
yerlerde yeşil sahalar ve parklar düzenlemekten sorumludur.
Şehir yakınındaki orman ve koruların bakımı
ise Orman Bakanlığına âittir.
Türkiye’nin nüfus bakımından en büyük belediyesi
olan İstanbul’da, ikibuçuk milyon metrekare
alanı kaplayan sekiz orman parkı vardır. Bunlar;
Yıldız korusu, Çubuklu korusu, Emirgan korusu,
Abrahampaşa korusu, Büyük Çamlıca korusu,
Süreyyabey korusu, Fethi Paşa korusu, Florya
ormanıdır. Başta İstanbul olmak üzere nüfûsu her
geçen gün artan büyük şehirlerimizde, bilhassa
çocuklar için parklara daha büyük ihtiyaç duyulmaktadır.Millî Park: Belli bir bölgenin sâhip olduğu
eşsiz güzellik ve değişik özellikler sebebiyle bir
statü ve prensiplere dayalı olarak korunmaya alınması.
Millî parklar, halkın boş zamanlarını değerlendirmesi,
İlmî araştırmalara imkân sağlaması,
yer yer açık hava müze özelliğini taşıması
gibi sebeplerle toplumun sosyal ve kültürel sahalarda
gelişmesini sağladığı gibi turizm faaliyetlerinin
de artmasında önemli rol oynamaktadır.
Millî Park fikri ilk defa, Amerika’da ortaya
çıktı. 1872 yılında Yellowstone yöresinde av yapan bir grubun burasının güzelliklerine hayran
kalarak, bozulmadan gelecek nesillere kalması
için gerekli tedbirlerin alınması teklifiyle ilk millî
park fikri doğdu. Bölgenin otlatma ve avlanma
gibi kullanma şekillerini terk ederek, iyi bir korunma
ile ilmî tetkiklerin ve sporun yapıldığı bir
yer olmasına dair kânun hazırlandı. Böylece ilk
millî park kurulmuş oldu. Bugün ABD’de 300’ün
üzerinde Millî Park tesis edilmiş ve toplumda
yirmi milyonu aşkın insanın sağlık, moral, eğitim
ve dinlenme ihtiyaçlarını karşılayacak duruma
ulaşmıştır. Avrupa’da ise millî park düşüncesi ancak
1960’tan sonraki yıllarda önem kazanmıştır.
Memleketimizde ilk defâ Yozgat şehrine iki
km mesâfedeki 264 hektarlık alana yayılan Yozgat
Çamlığı, 1958 yılında millî park olarak ayrılmıştır.
Bundan sonra bugüne kadar yurdumuzun
millî veya milletlerarası seviyede millî park
kaynak değerlerine sâhip olduğu tespit edilen on
yedi yöresi, Millî Park statüsüne alınmıştır. Bunlar:
Yozgat Çamlığı Millî Parkı, Karatepe-Aslantaş
Millî Parkı, Soğuksu Millî Parkı, Kuşcenneti
Millî Parkı, Yedigöller Millî Parkı, Dilek Yarımadası
Millî Parkı, Manisadağı Millî Parkı, Kızıldağ
Millî Parkı, Güllükdağı Millî Parkı, Kovada
Gölü Millî Parkı, Munzur Vâdisi Millî Parkı, Beydağları
Sahil Millî Parkı, Gelibolu Yarımadası
Târihî Millî Parkı, Köprülü Kanyon Millî Parkı, İlgaz
Dağı Millî Parkı, Başkomutan Târihî MillîParkı olup, bunlardan başka, eşine az rastlanır
kaynak değerlere sâhip olan; Göreme, Pamukkale,
Truva, Efes, Bergama, Halikamas, Alacahöyük,
Cilo Sad Dağları, Yalova-Termal, Uzuncaburç,
Aladağlar, Nemrut Krateri yöreleri tasarı Millî
Parklar listesinde yer almaktadır. Ayrıca 56 yer
hakkında etüd çalışmaları yapılmaktadır.
Millî Park çalışmaları Orman Genel Müdürlüğünce
yürütülmektedir. Mevcud olan millî parklardan
binlerce yerli ve yabancı turist, dinlenme, spor
eğitim, sağlık bakımlarından istifade etmektedir.
Sanâyileşmenin getirdiği çevre problemleri,
muntazam olmayan bir şehirleşme, kalabalık ve gürültünün
insanlar üzerindeki tesiri, şehirlerdeki
yeşil sahaların azlığı, gelişen ulaşım imkânları
ormanlardan ve belli yörelerden dinlenme ve eğlence
ihtiyaçlarını karşılama arzularını en yüksek
seviyelere ulaştırmıştır. Bu durum, sosyal ve kültürel
hizmet karakteri taşıyan millî parkların önem
kazanmasına ve halk tarafından isteğin artmasına
sebep olmuştur.