POTASYUM KONFERANSI

P O TS D AM K O N F E R A N S I; İkinci Dünyâ
Savaşında Almanya’nın kayıtsız şartsız teslim olmasından
sonra ABD, Rus ve İngiliz liderleri arasında
yapılan önemli bir siyâsî konferans. Bu konferans
17 Temmuz-1 Ağustos 1945 târihleri arasında
Almanya’nın Potsdam şehrinde yapıldı. Amerika’nın
yeni Başkanı Truman, Rusya’nın lideri
Stalin ve İngiltere’nin başbakanı Churchill’in katıldığı
konferans daha önce liderlerin Rusya’daki
Yalta Konferansının bir devamıydı. Burada ilk
önce Almanya’nın geleceği karara bağlandı. Almanya’nın
hükümeti olmayacak, ekonomisi dağıtılacak,
ağır sanâyi ancak kendi ihtiyaçlarını karşılayacak
bir seviyede olacaktı. Savaştan önce Almanya’nın
olan kuzeydeki Königsber Limanı ve civârı
Rusya’ya; Oder-Neisse hattının doğusundaki
topraklar Polonya’ya bırakılacak; Çekoslovakya,
Polonya ve Macaristan’da bulunan Almanlar Almanya’ya
göç edecekti. Savaş suçluları muhakeme
edilecekti. Potsdam’da Almanya meselesinden
başka, Avusturya, İtalya, İran, Boğazlar, Tuna
Nehri, Sovyet peykleriyle banş ve Rusya’nın Uzakdoğu
savaşma katılması meseleleri görüşüldü.
Bu konferansın Türkiye’yi ilgilendiren hususlan;
Rusların bâzı toprak talepleriyle Boğazlarda hak
istemeleridir. Rusya, Boğazlarda kendisiyle ortak savunmak
üzere, askerî üsler kurulması için toprak istiyordu.
Aynca Kars ve Ardahan’ın da kendisine verilmesini
talep ediyordu. Rusya’nın bu istekleri karşısında
konferansta tartışmalar oldu. Sonunda ABD,
İngiltere ve Rusya’nın görüşlerini ayrı ayrı Türkiye’ye
bildirmeleri kararlaştırıldı. Rusya’nın bu hususta
verdiği nota Türkiye tarafından reddedildi.
İki ülke arasında münâsebetler uzun süre gergin
ve soğuk kaldı. Türkiye, Rusya’nın bu tecavüzkâr tutumundan dolayı Truman Doktrini adı altındaki
Amerikan yardımını kabul etti ve bir müddet sonra
da NATO’ya girdi.