LİTOPON

LİTOPON; Aim. Lithopone (f), Fr. Lithopone (f),
İng. Lithopone. Çok ince beyaz bir toz olup, çeşitli
oranlarda çinko sülfür ve baryum sülfat ihtivâ
eden bir karışım. Yağ ile litopon karıştırılırsa örtme
gücü yüksek olan bir hamur karışımı elde edilir.
Hidrojen sülfür tesiri ile kararmaz ise de baryum
sülfat oranına bağlı olarak gün ışığında kurşunî
bir renk alabilir. Bu sebepten dolayı litoponun
kalitesi, ihtivâ ettiği çinko sülfür oranına bağlıdır.
Çinko sülfür oranı arttıkça litoponun kalitesi de artar.
Piyasada satılan litoponlar, % 51 ile 60 arasmda
çinko sülfür ihtiva eder.
Elde edilişi: Prensip olarak baryum sülfatla
çinko sülfürün aynı zamanda çöktürülmesi esasına
dayanır:
ZnS04 + BaS—**BaS04—^ZnS
Karışımdaki baryum sülfat ve çinko sülfür, arzuya
göre ayarlanabilir. Çinko sülfür oranını arttırmak
için çinko sülfat yerine kısmen çinko klorür
kullanılır:
ZnS04+ZnCl2+2BaS —►2ZnS+BaS04+BaCİ2
Bu reaksiyon sonucu % 45-50 kadar çinko sülfür
ihtivâ eden bir ürün elde edilir. Çinko sülfür oranı
düşürülmesi, yâni nisbeten ucuz bir litopon elde
etmek için çinko sülfat yerine bir miktar sodyum
sülfat ilâve edilir.
Litoponun üretimi iki kademede gerçekleşir:
1. İlkel maddelerin hazırlanması: Çinko sülfat,
çinko oksidin ve karbonatın veyahut doğrudan
doğruya kavrulmuş çinko blendin, sülfat asidi ile
muâmelesinden elde edilir. Çinko klorür ise, çinko
okside veya karbonata, hidroklorik asidin etkisiyle
elde edilir. Baryum sülfür, tabiî baryum
sülfatın (baritin) kömürle (karbonla) indirgenmesinden
elde edilir:
BaS04 + 4C —*BaS + 4CO
Bu reaksiyon kapalı kaplarda yapılır. Çünkü baryum
sülfür havadan etkilenir.
2. Litoponun üretimi: Yukarda elde edilen ilkel
maddelerin çözeltileri, reaksiyon kabına dökülür
ve karıştırılır. Bir süre sonra karışım süzülür
ve karışım bir tünel fırınında kurutulur.
Litopon, beyaz pigment olarak kullanılır. Ucuz
olduğu için çinko üstübeci ve titanoksit yerine
kullanılır. Yanlış olarak çinko üstübeci de denir.
Örtme kâbiliyeti az olmakla beraber, kararmama
özelliği vardır.