MAYIN

MAYIN; Aim. Mine (f), Fr. Mine (f), İng. Mine.
Çeşitli metodlarla toprak altına, üstüne veya su içine
yerleştirilen veya atılan, harp araçlarını ve
tankları tahrip etmek, personeli öldürmek maksadıyla
îmâl edilmiş, genellikle bir kap içine yerleştirilmiş
şiddetli patlayıcı madde. Günümüzün
savaşlarında gerek taarruz ve gerekse savunma harekâtında,
engellerin, özellikle mayınların kullanılması
son derece önem kazanmıştır. Kara mayınları,
düşmanın ilerlemesini geciktirmek veya
tahdîd etmek için yapılmıştır. Bir mayının asıl
görevi başarıya yardım etmek olup, £âyiât verdirici
tesiri ikinci derecede kalır.
Târihî gelişmesi: İlk kara mayınları, Birinci
Dünyâ Savaşında, Almanlar tarafından top mermilerinin
toprak altına gömülmesi sûretiyle, İngiliz
tanklarına karşı kullanıldı. Mayınların esas
gelişimi, İkinci Dünyâ Harbi sırasındadır. Düşman
silâhlı kuvvetlerini durdurmak, geciktirmek veya
tâciz etmek için ilk mayın tarlaları döşendi. Tank
zâyiâtınm % 20’si mayınlar sebebiyle oldu. Amerika,
Rusya, İngiltere, Almanya gibi devletler,
daha mükemmel mayın îmâl etme husûsunda birbirleriyle
yarıştılar. Bunun sonucunda, ağır ve
hafif tanklara veya insanlara karşı kullanılabilen
çeşitli basınçlara göre infilak edebilen mayınlar
îmâl edildi. 1991 yılındaki Körfez Savaşında Irak,
müttefiklere karşı Kuveyt-Suûdi Arabistan sınırına
milyonlarca mayın döşedi.
Kara mayınları:
Kara mayınlan hakîki mayınlar, sahte mayınlar,
tâlim ve eğitim mayınlan olmak üzere üç tiptir.
1. Hakîkî mayınlar:
Hakîki mayınlar kullanılma maksatlarına göre
ikiye ayrılırlar: a) Antipersonel mayınlar: Düşman
personeline karşı kullanılan antipersonel mayınlar, basınç veya basınçtan kurtulma sûretiyle veya
bir tökezleme telinin gergiden kurtulması sûretiyle
faaliyete geçmek üzere düzenlenmiş bir
fünye ile teçhiz edilmiş, mâdeni veya mâdeni olmayan
bir kab içindeki az şiddetli patlayıcı maddeden
ibârettir. Antipersonel mayınları genel olarak
havada patlayan ve infilak tesirli olmak üzere
iki tiptedir.
b) Antitank mayınları: Düşman tanklarını veya
diğer araçları hareketten alıkoymak veya tahrip
etmek için kullanılan antitank mayınları ekseriya
zemin yüzeyi üzerine veya yüzeyin pek az altına
yerleştirilir. Umûmiyetle, antitank mayınlarım faaliyete
geçirmek için 135 ilâ 180 kg bir basınca ihtiyâç
vardır. Antitank mayınları genel olarak ağır
ve hafif olmak üzere iki tiptir.
Hakîkî mayınlar başlatma hareketine göre de
üç tipe ayrılırlar:
a) Kontrollü mayınlar: Hedef mayın üzerine
veya yakınına geldiği zaman bir gözetleyici tarafından
ateşlenen mayınlardır.
b) Hassas mayınlar: Manyetik dalgalar, titreşim
veya ses dalgalarıyla patlayan mayınlardır.
c) Yapma mayınlar: Sahrâda îmâl edilen mayınlardır.
İstenilen miktarda patlayıcı maddeyle
doldurulan ve uygun bir fünye ile teçhiz edilen herhangi
bir kap mayın olabilir.2. Sahte mayınlar: Hakîkî mayınları taklit
etmek için hurda malzeme veya mayın döşenmiş
hissini verecek şekilde biraz bozulmuş arâziden
ibârettir.
3. Tâlim ve eğitim mayınları: Hakîkî mayınlarla
aynı ölçü ve ağırlıkta olan, fakat küçük bir
duman maddesi ihtivâ eden ve şiddetli patlayıcı
madde yerine kara barut veya işâret fişeği terkibi
gürültü çıkaran imhâ hakkından ibâret olanlar tâlim
mayınlarıdır. Hakîkî mayınların, boş veya kum
gibi malzemeyle dolu olanlarına eğitim mayını
denir.Mayın tarlası: Mayınların kullanılmasında
âzami fayda sağlamak için belirli bir anahtara göre
veya bir noktaya bağlı kalmaksızın gelişigüzel
mayınları ihtivâ eden arâzi parçasına “mayın tarlası”
denir. Mayın tarlaları kullanılma maksatlarına
göre; koruyucu, savunma, engel, tâciz ve sahte
mayın tarlaları olarak isimlendirilebilirler.
1. Koruyucu mayın tarlası: Bir birliğin mahallî
ve yakın korunmasına yardım etmek için kullanılır.
2. Savunma mayın tarlaları: Bölük, Tabur ve
Alay büyüklüğündeki birlikler tarafından işgâl
edilen mevzilerin arasından düşmanın sızmasını
önlemek ve savunma mevzilerini kuvvetlendirmek
için tümen plânlarına uygun olarak döşenen
bir mayın tarlasıdır.3. Engel mayın tarlaları: Düşmanın muayyen
bölgelerde bilhassa yanlara yaptığı taarruz tertiplerini
engellemek ve düşmanın yaklaşmasını arzu
edilen bölgelere yöneltmek için döşenir.
4. Tâciz mayın tarlaları: Düşmanı geciktirmek
ve tertibini bozmak ve bir bölge veya yoldan
istifâde etmesine mâni olmak için döşenir.
5. Sahte mayın tarlaları: Düşmanı aldatmak
maksadıyla mayın tarlasına benzetilmek üzere
kullanılan bir arâzi parçasıdır.
Mayın kuşağı: Birbirinden 6 metre adım/mesâfeyle
aynı anda döşenen birbirine paralel iki
mayın demeti sırasıdır.
Deniz mayınları: Gemileri tahrip etmek maksadıyla
îmâl edilen ve su altına yerleştirilen mayınlara
“deniz mayını” veya “torpili” denir. Deniz
mayınları ilk olarak 1777 yılında Amerika’da kullanıldı.
David Bushnell adında bir Amerikalı, İngiltere’ye
âit “Cerebus” adlı gemiyi batırmak gâyesiyle
içi barutla dolu bir kutuyu geminin yakınına
doğru atmış, ancak akıntıya kapılarak sürüklenen
kutu, bir dost gemiyi batırmıştı. 1853 yılında Kırım
Savaşında Ruslar da deniz mayınlarını kullandılar.
Birinci Dünyâ Harbi sırasında İngilizler, Çanakkale’de,
Otranto Boğazında, Kuzey Denizinde yüzbinlerce
mayın döktü. Bu harpte mayınların tahribi
yüzünden batan gemi sayısı 600’ü buldu. Yine
İkinci Dünyâ Savaşında Almanlar, manyetik mayını
îmâl ettiler. Bu tip mayınlardan aynı savaşta Almanlar
tarafından 230.000, İngilizler tarafından
255.000 adet döküldü. İkinci Dünyâ Savaşında denize
dökülüp infilak etmeyenler, akıntıya kapılıp deniz
sathına yayılmış ve harpten sonra ticâret gemileri
için büyük tehlike teşkil etmiştir. 1991 Körfez
Savaşında da Irak, Basra Körfezine çok miktarda
mayın döktü.
Mayın avlama: Sonarla, optik sistemlerle veya
manyetik dedektörle mayınların tesbiti ve imhâsı
etkisiz hâle getirilmesi, toplanması veya başka
bir sâhaya nakledilmesi maksadıyla icrâ edilen
Mayın Karşı Tedbirleri (MKT) harekâtıdır. Mayın
dökme: Düşmana hasar vermek, düşmanın deniz
harekâtını engellemek veya tehdit amacıyla mayınların,
mayın döküş vâsıtaları ile belirli bir deniz
sâhasına bırakılmasıdır., Su üstü mayın dökücü
gemilerin görevi, dost veya düşman bandrolü altındaki
sularda önceden tâyin edilmiş mevkilere
mayınları dökmektir.
Mayın karşı tedbirleri: Düşmanın mayın döküş
harekâtına mâni olmak veya dökülmüş mayınların
etkisini ortadan kaldırmak, bu sâyede nakliyatı
desteklemek ve harp gayretine katkıda bulunmak
için denizleri kullanmak ve limanlara giriş çıkışı
sağlamak maksadıyla alman taarruzî ve savunma
tedbirleridir. MKT, görevleri dost mayınları temizlemekle
alâkalı faaliyetleri de kapsamaktadır.Mayın tarama: denizdeki mayınların gemiler,
helikopterler ve diğer araçlara monte edilmiş özel
donanımlar kullanılarak fizikî olarak tesbit ve mekanik
usûllerle veya etkili sâhalar meydana getirilerek
imhâ edilmesi ameliyesidir. Mayını arayıp
bulmak ve tesirsiz hâle getirmek maksadıyla
yapılmış gemilere mayın arama tarama gemileri
denir.
Arama tarama gemilerinin tipleri: Filo mayın
dökücü, kıyı mayın dökücü, kontrollü mayın dökücü,
mayın karşı tedbirler gemisi, filo mayın tarayıcısı,
okyanus tipi mayın tarayıcısı, sığ su mayın
tarayıcısı, mayın tarama botu, özel mayın tarayıcısı,
kıyı mayın tarayıcı. 1991 yılındaki Körfez
Savaşında mütefikler Körfezdeki mayınları
temizlemek için çok miktarda mayın tarama gemisi
görevlendirdiler.