AMELİYATHANE;
Alm. Operationssaol (m), Fr. Salle dé Opération, tng. Operating Theatre. Bir hastanın ameliyat yapıldığı yer. Bu yerin; ameliyat yapan doktorun (operatör) rahat çalışmasını sağlayacak, hastayı tehlikeye atmayacak ve mikrop girmeyecek şekilde inşâ edilmesi ve hergün te
mizlenmesi gerekir. Hastahânenin diğer bölümlerinden buraya geçişler dâimâ hijyenik (sağlığa uygun) yollarla temizlendikten sonra yapılmalıdır. Ameliyathânede kullanılan bir çok uçucu gaz karışımı, patlayıcı olduğundan burada yapılan hareketler statik elektriğin birikmesine ve sonunda âni elektrik boşalmalarına sebeb olmamalıdır. Ameliyata hazırlık: Hasta, hemşire ve operatör ameliyâthâneye girmeden önce tamâmen temizlenir. Özel ve steril eldiven, başlık, maske, ayakkabı ve elbiseler giyerler. Hasta ameliyat odasına mikrop ve bakteri geç- miyecek şekilde yapılmış kapılardan geçirilerek alınır. Ameliyattan sonra işlemler tersine yapılır. Ameliyatta kullanılan âletler sterilize edilir. Hastaya yapılan anestezi (bayıltma) bâzan ameliyat- hâneye girmeden önce de uygulanabilir. Bunun psikolojik yönden hastaya olumlu etkisi vardır. Ayrıca anestezinin ameliyâthâne dışında yapılması aynı anda anestezi yapılmış başka bir hastanın ameliyatına imkan tanır. Temiz oda teknolojisi: Ameliyat sırasında çevredeki havada bulunabilecek bakterilerin sebeb olacağı enfeksiyonları önlemek için saf hava kullanılır. Fakat kalça eklem ameliyâtı gibi derin yaraların enfeksiyonu tam önlenememektedir. Son zamanlarda ameliyâthânenin havasının hepsinin sterilize olarak temin edilmesi sağlanabilmiştir. Bu teknolojiye ilâveten ameliyathâne, cam bölmelerle ayrılarak, operatör hâricindeki kişilerin mümkün mertebe uzakta kalması sağlanır. Sterilize hava yukarıdan ameliyat masası üzerine üflenir; oradan aşağıya doğru ve kenarlardan yukanya doğru emilmek sûretiyle tekrar dışarı atılır. Ameliyathânede insan vücudu da havayı kirletir. Bu bakımdan vücut iyice maskelenmelidir.
Bakım odası: Ameliyattan hemen sonra hasta, temiz ve uygun harâret ve nemde havası olan yoğun bakım odasına alınır. Her türlü enfeksiyona karşı hasta burada birkaç gün kalır. Bilhassa yanma hâdiselerinde yara açık kalacağı için böyle bir oda zarûrîdir. Bu odalardan emilen hava fi- litrelenerek, enfeksiyonun, hastânenin diğer bölümlerine geçişi önlenir. Ameliyat masaları: Ameliyat masası her şeyden önce basit ve kolayca temizlenebilir, yüksekliği ayarlanabilir olmalıdır. Bâzı ameliyat masaları o kadar kullanılışlıdır ki, hasta, oturarak anestezi odasına girer. Anesteziden sonra aynı masa ile ameliyathâ- neye alınır. Daha sonra bu masa ile bakım odasına götürülür. Ameliyat masasında istenilen diğer bir özellik de baş ve ayaklarının kaldırılıp, indiri- lebilmesidir. Masalar aynı zamanda röntgen çekimine müsâit olmalıdır. Son zamanlarda başa, bele, kalçaya ve dize gelen kısımlar, elektrik-hidro- lik olarak tek tek hareket ettirilebildiği için operatöre ameliyat kolaylığı sağlanmıştır. Ameliyathâne aydınlatması: Odanın ışıklandırılması kusursuz olmalı, ancak ışık kaynağı odanın sıcaklığını lüzûmundan fazla çoğaltma- malıdır. Ameliyat masası üzerindeki aydınlatma hareketli bir lâmbadan sağlanmalı ve normal çalışma aydınlatmasından 20 kat daha fazla olmalıdır. Ameliyat masası muhtelif açılardan aydmla- tılırsa operatörün gölgesi hasta üzerine düşmez. Uzun süren ameliyatlarda operatör tezat renklere çok bakarsa gözü aşın derecede yorulur. Bu sebeple operatörün gözünü alan her türlü rengi ortadan kaldırmak lâzımdır. Ameliyathâne koyu olmayan mat bir renge boyanmalı, metal âletler yüzey işlemine tâbi tutulmuş, mat görünümlü, olmalıdır. Ameliyathânenin gün ışığı gibi aydınlatılması lâzımdır. Eskiden ameliyâthânelere pencere açılmazdı. Günümüzde ise modem ameliyathâne- lerde gün ışığı görebilecek şekilde büyük pencereler vardır.