Atropin

Aim. Atropin, Fr. Atropine, İng. Atropine.
Tıpta kullanılan, zehirli ve kristal şeklinde
bir alkolait. Atropin maddesini tabiatta Atropa
belladonna adlı, Türkiye’de “itüzümü” veya “güzelavrat
otu” denilen bitki grubu ihtivâ etmektedir.
Fazla alındığı zaman öldürücü bir zehir olan atropin,
tıbbî tedâvide sık kullanılan bir maddedir.
Atropin ihtivâ eden Atropa belladonna bitkisinin
hülâsasını, Venezuelalı kadınlar göz bebeklerini
büyütüp güzel görünmek için kullanırlardı.
Orta Avrupa’da Atropa belladonna bitkisi “çıldırtan
kiraz” adıyla tanınmaktadır. Enfes bir kiraz
gibi görünen bu bitkiyi genellikle çocuklar yanlışlıkla
yiyerek zehirlenirler. Bu bitkiye “Çıldırtan
kiraz” denmesinin sebebi; güzel bir kiraz gibi görünmesi
ve merkezî sinir sistemine tesir ederek çeşitli
belirtiler ortaya çıkarmasıdır.Atropin birçok müstahzarın yapısına girerek
tedâvîde kullanılan bir maddedir.
Atropinin tedâvîde kullanıldığı yerler:
1. Mîde-bağırsak hastalıkları,
2. Yukarı solunum yolu hastalıkları ve astım,
3. Organik fosfor bileşikleri ihtivâ eden ilaçlarla
olan zihirlenmelerde antidot olarak (zirâî
mücâdelede ve evlerde kullanılan haşere ilâçları),
4. Mantar zehirlenmelerinin büyük çoğunluğu,
Amanita Muscaria adlı zehirli mantarın yenmesi ile
olur. Zehirlenmenin sebebi, mantarın ihtivâ ettiği
muscarin maddesidir. Bu zehirlenmelerde de atropin
baş ilaçtır.
Atropinin tedâvide kullanılması yanında, atropinle
olan zehirlenmeler de çok önemlidir ve
tanınması gerekir.
Atropin zehirlenmesi:
a) Merkezî sinir sistemi belirtileri: Heyecan,
telaş, zaman- mekân mefhumunda şaşırma, dağınıklık,
etraftaki cisimleri yanlış idrak etme (illüzyon),
korkulu bir ruh hâli, gerçekte olmayan cisimleri
görmek ve hissetmek.
b) Vücutla ilgili belirtiler: Ağızda kuruluk,
susuzluk hissi, konuşma ve yutkunma zorluğu,
gözbebeklerinde ileri derecede genişleme, bulanık
görme, göziçi basıncında artma, yüz ve boyunda
kızarma, ateş, nabız sayısında artma, kan basıncında
(tansiyonda) yükselme, idrar atılmada güçlük
ve buna bağlı idrar birikmesi, karında gerginlik.
Bu zehirlenme belirtileri 10 miligram atropin
alındığında görülüp hattâ bâzan ölüme sebebiyet
verebildiği gibi, 500 miligram atropin gibi yüksek
doz alanlarda ölüm olmayabilmektedir. Küçük çocuklar
atropin zehirlenmesine, yaşlılar atropinin
merkezî sinir sistemi etkilerine karşı hassastır.
Atropin vücutta etkisizleştirilirken hem karaciğerde
parçalanır hem de böbreklerde değişmeden
atılır. Bu bakımdan karaciğer ve böbrek yetmezliği
olanlarda çok ufak doz çok tesirli olabilir.
Zehirlenme hâlinde yapılacaklar: Önce aktif
kömür tozu verilmeli ve sür’atle mîde yıkaması
yapılmalıdır. Zehirlenme belirtilerine karşı,
vücut ısısı düşürülmeli, ağızdaki kuruluğu gidermeli,
idrar birikimini önlemek için sonda takıl