BERKYARUK

BERKYARUK; Büyük Selçuklu İmparatorlu1
ğunun beşinci sultânı. Melikşah’m büyük oğludur.
Babasının ölümü üzerine henüz çok küçük olan oğlu
Mahmûd, sultan îlân edildi. Ancak buna rızâ
göstermeyen vezir Nizâmülmülk ve taraftarları
Rey şehrinde Berkyaruk’u tahta çıkarıp sultan ilân
ettiler. Kardeşinin kuvvetlerini Berûcird mevkiinde
bozguna uğratan Berkya. ık daha sonra kendisini
tanımak şartıyla ona, İsfehan ve Fars eyâletlerini
devretti. Bu arada amcası Tutuş da harakete ge^
çerek Musul’u ele geçirmişti. Berkyaruk Tutuş’.u
yenerek Bağdat’a girdi ve adına hutbe okuİtû.,Mür
câdeleye devâm eten Tutuş, Halep, Harran ve Urfa’yı
ele geçirerek tekrar Sultânın üzerine yürüdü.
Zor durumda kalan Berkyaruk, İsfehan’a kardeşi
Mahmûd’un yanma sığındı. Bu sırada Mahmûd’un
ölümü ile onun kuvvetlerine de sâhib oldu. Daha
sonra Rey yakınlarında Tutuş’la giriştiği muhârebeyi
kazandı. Savaş sırasında Tutuş’un öldürülmesi
ile de ülke içerisinde birlik ve berâberliği sağladı.
Sultân Berkyaruk bundan sonra Anadolu ve
Sûriye’yi işgâle başlayan haçlılar üzerine kuvvetler
şevketti. Ancak emirler arasındaki rekâbetler
ve Şiî Fâtımîlerin aleyhte faâliyetleri sonucu,
Haçlılara karşı kesin bir zafer elde edemedi.
Bu arada Berkyaruk’un karşısına Gence Melik’i
ve kardeşi Mehmed Tapar saltanat iddiâsıylaçıktı. Berkyaruk 1100 yılında Sefid-rud’da mağlûp
oldu ise de; Mehmed Tapar’ı arka arkaya dört defâ
bozguna uğrattı. Ahlat’a sığınan Mehmed Tapar,
buranın hükümdârı Sökmen’i ve Ani emîri Menuçehr’i
hizmetine alarak yeniden savaşa hazırlandı.
Sultan Berkyaruk çok kan akdığını, memleketin
harâb, emir ve askerlerin yorgun olduğunu,
hazînenin boş kaldığını, vergilerin tahsîl edilemez
bir hâle geldiğini ve nihâyet İslâm düşmanlarına
fırsat verildiğini beyân ederek, gönderdiği
bir elçi ile, kardeşini barışa iknâ etti. Böylece
1104’te Azerbaycan’da Sefid-rud hudut olmak
üzere Kafkasya’dan Sûriye’ye kadar bütün vilâyetler
Mehmed Tapar’da kalmak ve Bağdat’ta hutbe
Berkyaruk nâmına okunmak şartıyla, bir antlaşmaya
varıldı.
Selçuklu İmparatorluğu iki devlete ayrılmak
sûretiyle Türkiye ile birlikte üç Selçuk sultanı
meydana çıktı. Lâkin bu durum çok kısa sürdü. Zîrâ
Berkyaruk vücûtça hasta olduğu için, 1104 yılında
yirmi altı yaşında öldü.Sultan Berkyaruk, ülkesini
düşünen ve milletinin refahı için çalışan
bir kimse idi. Ancak kardeş kavgalarının hem de
birlik ve berâberliğe en muhtâç olunduğu bir döneme
rastlaması Berkyaruk’u çok üzmüştü. Buna
rağmen fırsat buldukça Haçlı kuvvetleri üzerine asker
sevk etmekten ve onlara darbeler vurmaktan
geri kalmadı.