ARAL GÖLÜ

ARAL GÖLÜ; Batı Türkistan’da Özbekistan ile
Kazakistan arasındaki göl. Büyük kısmı Özbekistan’a
dâhildir. Asya’nın ikinci, dünyânın dördüncü
büyük gölüdür. Yüzölçümü 64.500 kilometrekare ile
68.700 kilometrekare arasında değişir. Büyüklük sırasına
göre; Hazar, Superior (Kuzey Amerika), Viktorya
(Afrika) göllerinden sonra gelir.
Jeolojik “Diluvyal devirde” Aral Gölünün yüzeyi
daha yüksekte olup güney tarafından HazarDenizi (gölü) ile bağlantısı vardı. Karakum. Kızılkum
ve Üstyurt çölleriyle çevrilidir. Gölün bulunduğu
bölgede yazları çok sıcak geçen kurak
bir iklim hüküm sürer. Akarsuların göle su taşımalarına
rağmen buharlaşma, gelen sudan daha
fazladır. Bu bakımdan göl gittikçe küçülmektedir.
En derin yeri 68 metrelik bir çukurdur. Geri kalan
kısmının derinliği 20 metreyi geçmez. Gölün
denizden yüksekliği 48, Hazar denizinden yüksekliği
78 metredir. Genişliği 228 ve uzunluğu
420 kilometredir. Tuzluluk derecesi düşüktür (%
0,0103).
Gölün batı kıyıları dik, doğu ve güney kıyıları
düz ve yassı, kuzey kıyıları girintili çıkıntılıdır.
Aral Gölüne Amuderya ve Siıiderya nehirleri dökülür.
Ayrıca etrâfmdaki yüksek dağların su kaynakları
ile beslenir. Etrâfı çöl olduğundan göl kenarında
şehir yoktur. Göle Taşkent-Oıenburg demiryolu
yakındır.
Aral Gölünde irili ufaklı pekçok ada ve adacıklar
vardır. Bol mikdârda balık bulunur. Bilhassa
sazan balığı bakımından çok zengindir. “Hazar’ı
Aral’a Birleştirme Projesi” üzerinde çalışılmaktadır.
Bu projeye göre, Obi ırmağının suları Aral’a
akıtılarak, Aral Gölü ile Hazar Denizi bir kanalla
birleştirilmek istenmektedir.
Aral Gölü etrâfında nüfus kesâfeti (yoğunluğu)
azdır. Bunlar da Aral gölünde balıkçılıkla uğraşanlardır.
Amuderya ve Siıiderya nehirleri aşırı
derecede alüvyon taşıdıklarından göl dolmakta
ve küçülmektedir. Karadeniz-Hazaı* Denizi ve Aral
Gölü birbirine yakın ve aynı çizgi iizerindedirler.
Aral Gölü çevresi beş bin senelik bir devrede
Türkleı* için mühim bir yerleşim merkezi olmuştur.