ASPİRİN

ASPİRİN; Alm. Aspirin, Fr. Aspirine, tng. Aspirin.
Asetil salisilik asitten (CgH80 4) ibâret bir
müstahzar. Yurdumuzda reçetesiz satılan aspirinin
her türlü ağrıya karşı kullanımı halk arasında çok
yaygındır. Salisilik asit, bir cins söğüt ağacının
bitki özünde, keklik üzümü yağında, keçisakalı
bitkisinin (Spiraea ulmaria) çiçeklerinde tabiî hâlde
bulunur. Salisilik asidin asetil türevine (kimyâsal
olarak formülüne asetil kökü getirilmiş olanına)
aspirin denildi.
Aspirin ilk olarak 1853’te Cari Gerhardt tarafından
elde edildi. Tıbbî özellikleri ise 1899’da
Heinrich Dresser tarafından keşfedildi.
Aspirinin kullanıldığı yerler:
1. Ağrı kesici ve ateş düşürücü olarak son derece
yaygın kullanılır.
2. Damar içi pıhtılaşma meylinin görüldüğü
durumlarda, bu pıhtılaşmayı önlemek için kullanılır.
Bu durumlar üç ana grupturi
a) Damar duvan arızalan: Damar sertliği, frengi,
tromboflebit,yaralanma .ve ezilmeler.
b) Kan akımının yavaşlaması: Kalb yetmezlikleri,
varisler, siroz, şoklar.
c) Kan muhteviyâtınm değişmesi: Siroz, yetersiz
oksijen, gebe ve lohusalarm ameliyatları, bâzı
habis tümörler, iltihâbî hastalıklar. Bu durumlarda
aspirin, damar içi pıhtılaşmayı önlemede
koruyucu olarak kullanılır.
3. Romatizmal hastalıklarda kullanılabilir; ancak
tedâvi edici dozunda yan etkiler fazla olduğundan
bugün tercih edilmez.Aspirinin yan etkileri: Midede kanamalar
yapar, akciğerlerde hava yollarını daraltır. Aspirine
karşı vücutta allerji olabilir, kan pıhtılaşma zamanını
yükseltir ve kanamalara sebeb olabilir.
Beynin bâzı bölgelerini uyararak bulantı-kusma yapabilir,
bâzı ilaçların etkilerini, dolayısıyla yan
etkilerini arttırır.
Kullanılmadığı yerler: Mide ve oniki parmak
barsağı ülserleri, kan pıhtılaşmasını sağlayan
trombositlerin çok azaldığı durumlar, karaciğer
ve böbrek yetmezliği, allerjik astım, iç kulak
arızalan.
Salisilat zehirlenmesi: Yüksek doz aspirin
veya salisilat derivesi alındığı zaman ortaya çıkan
belirtilerdir. Bu belirtiler:
1. Aşırı nefes alma,
2. Baş dönmesi,
3. Bulantı, kusma,
4. Kramplar,
5. Kulakların uğultusu,
6. Görme ve işitme bozukluğu,
7. Şaşkın ve dağınık bir hal.
Zehirlenme ağırsa, bu belirtilere kaba bir titreme,
çırpınma, ileri derece nefes darlığı, müthiş
ter boşaltma, vücutta su azalması, aşırı ateş, koma
eklenebilir.
Zehirlenme tedâvisinde yapılacaklar: Teneffüs
edilen gaz karışımına % 5-10 karbondioksit katılır.
Toplardamar yoluyla sodyum bikarbonat verilir.
İdrar söktürücüler verilir. Delilik ve çırpınma
(ihtilâç) hâli çoksa; haloperidol, piperidon adlı
ilaç maddeleri verilir.