CÜCELİK

CÜCELİK; Alm. Zwergentum, Fr. Nanisme, İng.
Dwarfishness. Normalden küçük ve normal gelişme
kâbiliyetinden yoksun bir şahsın içinde bulunduğu
durum. Hayvanlarda olduğu gibi, bitkilerde de
cücelik olur. Ne kadar boyda olan bir insana cüce denileceğine
dâir kesin bir ayrım yapılamaz. Yetişkin
bir insanın, cüce sayılma boyu umûmiyetle bir ile
birbuçuk metre arasında değişmektedir. Normal insanların
cüce çocukları olabileceği gibi, cücelerin
de normal çocukları olabilir. İnsanlarda cücelik sebepleri;
doğuştan cücelik ve bâzı hastalıklar sebebi
ile sonradan meydana gelen cücelik olarak iki
grupta incelenebilir.
Hastalık sebebiyle meydana gelen cücelik:
Kronik böbrek hastalığı, besin emiliminin bozulduğu
kistik fibrosis ve çölyak hastalığı, kanda oksijen
seviyesinin düşük olduğu kalb ve akciğer
hastalıkları, hayatın ilk yıllarında olan kötü beslenme
sonucu cücelik meydana gelebilir. Genellikle
bu hastalıkların tedâvisiyle cücelik de tedâvi
edilmektedir.
Tedâvi edilebilen ve hipofizer cücelik olarak
bilinen cücelik tipi, tıbbın en fazla ilgilendiği tiptir.
Genellikle hipofiz bezinin yeterli büyüme hormonu
salgılayamaması neticesinde ortaya çıkar.Umumiyetle anatomik bir anormallik bulunamamasına
rağmen, altta yatan sebep, beyin sapında
(hipotalamus) veya hipofiz bezinin kendisinde
olan bir bozukluktur. Afrika pigmelerinde, büyüme
hormonu seviyesi normaldir. Fakat büyüme
hormonu bozukluğu veya hormonun etkilediği organın,
özellikle kemik dokusunun hormona cevapsızlığı
sözkonusudur.
Hipofizer cücelik genellikle hayatın ilk yılında
fark edilir. Çocuk gelişirken, yüzü gelişmemiş
ve çocuksu, vücudu ise tıknaz kalmaktadır. Kemikleri
orantılı olarak küçüktür, zekâsı normal,
hatta normalin üzerinde olabilir. Ameliyatta veya
otopside, hipofiz bezinden elde edilmiş büyüme
hormonunun hastaya verilmesiyle hipofizer cücelik
tedâvi edilmektedir. Günümüzde büyüme
hormonu sentez edilmiş ve piyasada mevcuttur. Bu
ilâçlar kullanılınca; hastalar tedâviden önceki büyüme
hızından, senede 7,5 cm daha fazla bir büyüme
hızına, ulaşırlar. Cüceliğin diğer çeşitleri
büyüme hormonu tedâvisine cevap vermez.
Doğuştan meydana gelen cücelik: Zekâ geriliği,
anormal yüz görünümü ile el ve ayaklarda
bâzı anormalliklerle karakterize olan mongolizmde,
cücelik doğuştandır. Akondroplazide görülen
cücelik ise, kısa kollar ve bacaklar, normal
vücut ve normal zekâ ile karakterizedir. Gargoylizmde
cücelik; zekâ eksikliği, iskeletin ve kafatasının
büyük eğrilikleri ve cilt tahribatı ile birlikte
bulunur. Tiroid bezinin doğuştan az çalışması olan
kretenizmde zekâ eksikliği ile birlikte cücelik vardır.
Kromozom eksikliği ile karakterize olan Turner
sendromunda da cücelik vardır.
Orta Afrika’daki Boşimanlar, Pigmeler, Grönland’daki
Eskimolar, Norveç’ten Yenisey’e kadar
bölgelerde yaşayan Samoyetler, Okyanusya’dakiPapular doğuştan kısa boylu olup hepsinin boyları
bir buçuk metrenin altındadır.