EBU SAİD MİRZA bin MUHAMMED bin MİRAN ŞAH,

EBU SAİD MİRZA bin MUHAMMED bin
MİRAN ŞAH, Timur’un torunu, Timurlular
devletinin son hükümdarı (1427 – 1469).
Babası Muhammed Mirza tarafından emanet
edildiği Uluğ Beğ’in yanında yetişti.
iyi bir eğitim gördü. Dindar ve dürüst
davranışları, bilim ve sanat düşkünlüğü dolayısıyle
halk tarafından sevildi. 25 Yaşında
siyasî hayata ve Timurlu prensler arasındaki
iktidar mücadelesine katıldı. Türkmen
Argun kabilesinin desteğiyle Uluğ
Beğ’le oğlu Abdullâtif arasındaki anlaşmazlıktan
faydalanmak isteyerek Semerkand’a
yürüdü.(1449). Uluğ Beğ ve Abdüllâtif’in
öldürülmesi üzerine saltanatı ele geçirmek
istedi. Fâris hâkimi Abdullah’ın saldırısı
üzerine kuzeye çekildi. Yesi şehrini
merkez yaparak yerleşti. Özbek hanı Ebül
Hayr ile anlaştı, Maveraünnehr’i eline geçirdi
(1457). Horasan’ı zaptederek <1459)
Her at şehrini merkez yaptı. Irak’ı ele geçirmek
istedi, Moğollara hâkim olan isen
Boğa’nın saldırıları karşısında bir süre bu
tasarıdan vaz geçti. Sonra isen Boğa’nın
ağabeyi Yunus Hanla akrabalık kurarak eski
Moğol-Timurlu yakınlığını tazeledi, hâkimiyetini
Moğollara kabul ettirdi. Sonra
Maveraünnehir, Bedahan, Kabil ve Kandaharı
ele geçirdi, ülkesinin sınırlarını Hindistan’dan
Irak’a kadar genişletti. Şahruh’-
un oğlu Hüseyin Mirza Baykara’nm saldırısına
başarıyle karşı koydu. Irak’ta Türkmenler
arasındaki karışıklığa müdahale ederek
Irak ve Azerbaycan’ı ele geçirmek istedi.
Uzun Hasan’m öldürttüğü Karakoyunlu
hükümdarı Cihanşah’ın öcünü alma isteğiyle
bir süre sonra Uzun Hasan’m yazlık
merkezi Karabağ’a hareket etti. Uzun
Haşan barış isteğinde bulundu. Bu istekleri
kabul, etmeyerek ilerlemesine devam
edince Uzun Haşan’m pususuna düştü. Birlikleri
aç kalarak dağıldı. Yanında kalan
küçük bir birlikle çeldlmek istedi ise de
yolu kesildi, teslim olmak zorunda kaldı.
Uzun Hasan’m karargâhındaki sorgusunda
Şahruh’un oğlu Yadigâr Muhammed Hanın
saltanatını ele geçirmek, Şahruh’un dul karısı
Cevher Şah Begim’i öldürtmek, müslümanlar
arasında kavgaya sebep olmakla
suçlandı; Yadigâr Muhammed’e teslim edilince
öldürüldü. Ebu Şaid Mirza’nın on
bir oğlundan Ömer Şeyh, Babûr’ün babası
olduğu için soyu Hint-Türk imparatorluğunda
uzun süre hüküm sürecekti