ÇİNİLİ CÂMİ

ÇİNİLİ CÂMİ; Üsküdar Nuhkuyusu Caddesi
Çinili Mescid Sokağındaki câmi. İki avlu kapısı
olan câminin, kuzey kapısının üstünde şâir Fevzi’nin
on iki mısralık târih manzumesi vardır.
Câmi, mektep, çeşme, sebil, hamam ve dâr-ülkurrâdan
meydana gelen külliye, Sultan Birinci Ahmed
Hanın zevcesi, Dördüncü Murad Hanm ve Sultan
İbrahim’in vâlidesi Kösem Mahpeyker Vâlide
Sultan tarafından, 1640-41’de yaptırılmıştır. Mîmân,
diplomatlığı ile de meşhur olan Kâsım Ağadır.
Câminin avlusunda sekiz sütunlu bir kubbenin altında
mermer şebekeli şadırvan bulunmaktadır. Üç tarafını
yirmi mermer sütunlu bir saçak örtmektedir.
Muntazam kesme taşla yapılan câminin minâresinin
şerefe altmda akant yapraklarından süsler mevcuttur.
Birkaç basamakla çıkılan son cemâat yeri çinilerle
kaplıdır. Ancak bunların çoğu alınmış ve yerlerine
başka başka çiniler oturtulmuştur.
Câmi kapısının üstünde iki satır hâlinde sülüs
yazı ile şâir Himmet’in târih manzûmesi vardır. Câmi
tek ve sağır kubbelidir. İçi, kubbe kasnağına kadar,
Sinan Mektebi devrinin muhteşem çinileriyle
kaplıdır. Milletlerarası süsleme târihinde önemli
bir yer alan câminin çinileri incelendiğinde, OsmanlI
Türklerinin ilk çinicilik devrinin, 16. yüzyılın
ilk yarısına kadar devâm ettiği ve ikinci yansından
sonra renk ve desen bakımından büyük bir
tekâmüle eriştiği görülür. Bu câmideki çinilerde
beyaz, siyah, kırmızı renklerde, karanfil, lâle, gül,
erik çiçeği ve papatyaların ahenkli birleşmesi göze
çarpar.
Taş işçiliğinin bütün inceliklerini toplayan
minberin külâhı Kadırga’daki Sokullu Câmiinde olduğu
gibi tamâmen çini ile kaplıdır Câminin çöken
son cemâat yeri ile medresesinin tâmiri sırasında,
büyük gelen çerçeveleri yerine oturtmak için pencere
altmda dolaşan, muhteşem çini pano, keser
darbesiyle parçalanmıştır.
Mihrabın içi tamâmen çini kaplıydı. Mihrapta,
sağındaki çini yazılardan “besmele” yazılı olanı
tamâmen, mihrabın solundaki sıradan da iki
parça vaktiyle çalınmıştır. Pencere kapakları üzerinde
Kasîde-i Bürde yazılıdır.