Nürnberg

Nürnberg, AFC’de Bavyera eyaletinin
(Land) Münih’ten sonraki ikinci büyük
kenti. Pegnitz Irmağının Franken yaylalanndan
doğduğu kesimde yer alır.
Resmî kayıtlarda ilk kez 1050’de Noremberg
adıyla sözü edilen kentin çekirdeğini
bundan on yıl kadar önce III. Heinrich’in
yaptırdığı şato oluşturdu. Şatonun çevresinde
gelişen yerleşme 1219’da kent olarak ilk
beratını aldı. Kısa süre sonra özgür imparatorluk
kentine dönüştü.
13. yüzyılın sonlarına doğru Nürnberg
artık yalnızca korunaklı bir yerleşme değil,
zanaatçıları, yurttaşlan, kazançlı imalat ve
ticaret etkinlikleriyle gelişmiş bir kentti.
1471’de ressam Albrecht Dürer Nürnberg’
de doğdu; onun ve Michael Wohlgemuth,
Veit Stoss, Peter Vischer, Adam KraftHans Sachs gibi çağdaşlarının döneminde
Nürnberg sanat alanında tarihinin en büyük
gelişmesini yaşadı. 1525’te Reform hareketinin
temel ilkelerinin benimsenmesinden
sonra Protestan önder Philipp Melanchthon
kentte bugün de kendi adını taşıyan, Almanya’nın
ilk Gymnasium’larından birini
kurdu (1526). Melanchthon, hümanist Willibald
Pirkheimer, astronom Regiomontanus
ve bilinen en eski coğrafya küresini yapanMartin Behaim ile birlikte Nürnberg’in
gelişen Batı dünyasında bir bilim merkezi
olarak ünlenmesini sağladı.
17. yüzyılın başlarında ekonomik ve kültürel
gelişiminin doruğuna ulaşan kent
1806’da özgür imparatorluk kenti olmaktan
çıktı ve borca batmış durumda Bavyera
Krallığı’na bağlandı. Nürnberg’le Fürth’ü
birbirine bağlayan ilk Alman demiryolunun
açıldığı 7 Aralık 1835’e değin süren gerileme
döneminden sonra yeniden modern bir
sanayi merkezi olarak gelişmeye başladı.
1930’larda Nazi Partisi’nin merkezlerinden
biri durumuna gelen kent, 1935’te çıkarılan
ve Yahudileri hedef alan Nürnberg Yasalan
’na(*) da adını verdi. Kent II. Dünya
Savaşı’nda büyük yıkıma uğradı. Savaşın
sonunda ABD birlikleri tarafından ele geçirildi
ve Alman savaş suçlularının Müttefikler
tarafından yargılandığı mahkemelere
sahne oldu.
Ortasından Pegnitz Irmağının geçtiği eski
kent merkezi 1452’de tamamlanmış surlarla
çevrilidir. Daha içeride yer alan, 1140 ve
1320’den kalma eski tahkimatların kalıntıları
da kısmen ayaktadır. II. Dünya Savaşı’nda
yıkılan tarihsel yapıların bir bölümü
onarılmıştır. Bunların başında Gotik St.
Sebaldus ve St. Lorenz kiliseleriyle, pazaryerinin
hemen yanındaki Meryem Ana
Kilisesi (Frauenkirche) gelir. Pegnitz Irmağı
kıyısında yükselen Kutsal Ruh Hastanesi
(Heilig Geist Spital) günümüzde huzurevi
olarak kullanılmaktadır. Kentteki öteki
önemli yapılar König Caddesi’ndeki gümrük
binası (Mauthalle), şarap deposu (Weinstadel),
Rönesans Döneminden kalma
belediye binası, Schöne Brunnen adlı çeşme,
eski kent müzesi Fembohaus ve bütün
bu yapılara egemen bir konumdaki imparatorluk
şatosudur. Şatonun ambarları günümüzde
hostel olarak kullanılmaktadırNürnberg önemli bir hassas mekanik ve
optik araçlar, elektrikli aletler üretim merkezidir.
Motorlu araç, basım, kimya, ahşap,
kâğıt ve tekstil sanayileri de önem taşır. II.
Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan Uluslararası
Oyuncak Fuarı kenti dünya oyuncak
sanayisinin merkezi durumuna getirmiştir.
Çok sayıda otoyolun kavşak noktasında
yer alan Nürnberg, Münih-Berlin ve Frankfurt-
Köln otoyollarına bağlıdır. Eski Ludwig-
Tuna-Main Kanalının kıyısında bulunan
kentte, 1990’larda tamamlandığında
Main, Tuna ve Ren ırmaklarını birleştirecek
olan Main-Tuna Kanalına bağlı modern
bir liman da vardır.
Nürnberg’in içindeki ve çevresindeki çok
sayıda yükseköğretim kuruluşu arasında
Ohm Uygulamalı Teknoloji Politeknik Enstitüsü
ve Erlangen-Nürnberg Üniversitesi’
nin bazı bölümleri sayılabilir. Kentteki Sanat
Akademisi (1662) Almanya’nın en eski
sanat okuludur. Öteki önemli sanat ve
kültür kuruluşları, bir edebiyat derneği olan
Pegnitz Çobanları (Pegnitzer Hirtengesellschaft)
(1644) ile 600 yıldan fazla bir
süredir hizmet veren halk kütüphanesidir.
1852’de berat alan ünlü Alman Ulusal
Müzesi de Nürnberg’dedir. Müze Dürer’in
basılmış oymabaskı çalışmalarının tamamını
içeren bir koleksiyona sahiptir. Nüfus (1987
tah.) 467.392.