Obote, (Apollo) Milton

Obote, (Apollo) Milton (d. 28 Aralık
1924, Akoroko köyü, Lango, Uganda),
Uganda’nın bağımsızlıktan sonraki ilk başbakanı
(1962-66) ve cumhurbaşkanı (1966-
71; 1980-85). Ülkesinin bağımsızlığa kavuşmasında
önemli rol oynamış, iki kez askeri
darbeyle görevinden uzaklaştırılmıştır.
Bir çiftçi ailesinden geliyordu. 1948-49 yıllarında
Kampala’daki Makerere College’daöğrenim görürken siyasal eylemleri nedeniyle
okuldan uzaklaştırıldı. Sömürge hükümeti,
ABD ve AFC’den önerilen burslardan
yararlanmasını da engelleyince 1950’de
Kenya’ya gitti. Orada çeşitli işlerde çalışırken
bağımsızlık hareketine katıldı ve Kenya
Afrika Birliği’ne (KAU) girdi.
1957’de ülkesine dönerek Uganda Ulusal
Kongre Partisi’ne üye oldu; ertesi yıl Yasama
Meclisi’ne girdi. Ulusal Kongre Partisi
bölününce, Uganda Halkının Birliği örgütüyle
birleşerek Uganda Halk Kongresi adlı
partiyi kurdu. Partinin başlıca amacı, Kral
II. Mutesa hükümdarlığındaki güçlü Buganda
devletinin Uganda’daki varlığına son
vermekti. 196Tde Obote uzlaşma yolunagiderek Buganda’nııı Uganda içinde federal
statüye sahip olma isteğini kabul etti. Bu
amaçla, Uganda Halk Kongresi’yle Buganda’nın
Kabaka Yekka (Yalnızca Kral) Partisi
arasında bir ittifak oluşturuldu. Buganda
ile arasındaki çelişkinin iyice keskinleştiği
1966’da Obote, Muteşa’yı devirip Buganda
hükümetini dağıttı. İzlediği merkeziyetçi
politikayla Buganda’yı denetim altında tutan
yönetici sınıfın gücünü kırmaya çalıştı;
yönetimini meşrulaştırmak amacıyla
1967’de yeni bir anayasa hazırlattı.
1960’ların sonlarına doğru gittikçe sola
kayan Obote, Tümgeneral idi Amin’in
birlikleri ile kralcı Bugandalıların oluşturduğu
bir kuvvet tarafından 1971’de devrildi.
Amin’in de 1979’da Tanzanya birliklerinin
yardımıyla görevden uzaklaştırılmasından
sonra, Uganda Ulusal Kurtuluş Cephesi,
geçici bir hükümet kurarak Yusufu K.
Lule’yi cumhurbaşkanlığına getirdi. İktidar
birkaç kez el değiştirdikten sonra yapılan
seçimlerde, Mayıs 1980’de sürgünden dönmüş
olan Obote cumhurbaşkanı seçildi.
İktidara dönüşünden sonra, çok partili,
parlamenter demokratik bir sistem yerleştirdi
ve ekonomide istikrarlı bir gelişme sağladı.
Ama, bir yandan gerilla saldırılarını
önlemekte, öbür yandan ordunun hedef
ayırt etmeyen misillemelerini denetlemekte
yetersiz kalması hükümeti yıprattı. Ülke
içinde ve dışında şiddetli eleştirilere hedef
olan Obote, 1985’te Basilio Olara Okello
önderliğindeki birlikler tarafından devrildi