Olivier, Laurence (Kerr)

Olivier, Laurence (Kerr), s ir l a u r e n c e
o l i v i e r (1947-70) ya da B r ig h t o n b a r o n u
o l i v i e r (1970’ten sonra) olarak da bilinir
(d. 22 Mayıs 1907, Dorking, Surrey – ö. .11
Temmuz 1989, Steyning, West Sussex, İngiltere),
İngiliz tiyatro ve sinema oyuncusuve yönetmeni. Özellikle Shakespeare tiplemeleriyle
ünlüdür. Old Vic(*) ve İngiliz
Ulusal Tiyatrosu’na(*) önemli katkılarda
bulunmuş, yaşam boyu soyluluk unvanı
alan ilk oyuncu olmuştur.
Çocukluk yıllarında sahneye çıkmaya başladı.
1924’te Londra’daki Merkez Tiyatro
Sanatları Okulu’na girdi. 1926-28 arasında
profesyonel olarak Birmingham Repertuar
Tiyatrosu’nda çalıştı. 1930’da Noël Coward’m
Private Lives (Hepimiz Paris te)
oyununun ilk sahnelenişinde rol aldı.
1935’te Londra’da Romeo and Juliet(Romeo ile Juliet) oyununda Romeo ve
Mercutio rollerini John Gielgud’la dönüşümlü
olarak oynadı.
1937’de Old Vic’e katılan Olivier burada
birçok Shakespeare oyununda rol aldı. Danimarka’da
Elsinore Şatosu’nda sahnelenen
ve Ophelia’yı 1940-60 arasında karısı olan
Vivien Leigh’in canlandırdığı Hamlet’teki
başrolüyle unutulmaz bir başarı elde etti.
ABD’de bir dizi filmde rol aldı. Bunlardan
Wuthering Heights’daki (1939; Ölmeyen
Aşk/Rüzgârlı Bayır) Heathcliff tiplemesiyle,
yaşamı boyunca 1 0 kez aday gösterileceği
Oscar’a ilk kez aday oldu. Rebecca (1940)
ve Pride and Prejudice (1940; Gurur) filmlerinden
sonra İngiltere’ye dönerek II.
Dünya Savaşı’nda Donanma Hava Birliği’nde
görev yaptı.
1944’te Ralph Richardson ve John Burrell
ile Old Vic’in yönetmenliğini üstlenerek
topluluğa en parlak dönemlerinden birini
yaşattı. Bu dönemde, çoğunu oyuncu ve
yönetmen olarak beyazperdeye de aktardığı
Shakespeare yapıtlarındaki rolleriyle ünlendi.
Film uyarlamalarından Henry V (1945)
ile özel bir Oscar aldı (o yıllarda Oscar için
yalnızca ABD yapımı filmler yarışabiliyordu).
1946’da Old Vic’le başarılı bir ABD
turnesi yaptı. Ertesi yıl tiyatroya hizmetlerinden
ötürü “sir” unvanı aldı. 1948’de
yönettiği ve başrolünü üstlendiği Hamlet
filmiyle en iyi film ve en iyi oyuncu
Oscar’larını kazandı. 1950’lerde sahneye
koyduğu Shakespeare’in Antony and Cleopatra
(Antonius ile Kleopatra) ve George
Bernard Shaw’un Caesar and Cleopatra
(Sezar ve Kleopatra) oyunlarında Leigh’le
birlikte oynadıktan sonra klasik roller dışına
çıkarak John Osborne’un The Entertainer
(Komedyen) oyununda üçüncü sınıf
vodvil sanatçısı Archie Rice rolünde büyük
bir başarı elde etti. Bu oyunun 1960’takifilm uyarlaması The Entertainer’da (Sahte
Tebessüm) rol aldı. 1962’de İngiliz Ulusal
Tiyatrosu’nun yönetmeni oldu. Burada sahnelenen
Shakespeare’in Othello ve The
Merchant of Venice (Venedik Taciri),
Strindberg’in Dance o f Death (Cehennem
Dansı) ve Eugene O’Neill’in Long Day’s
Journey into Night (Günden Geceye) gibi
oyunlarında rol aldı. 1970’te kendisine baron
unvanı, 1981’de Liyakat Nişanı verildi.
Rol aldığı öteki filmler arasında The Beggar’s
Opera (1953; Dilenci Operası), aynı
zamanda yönettiği ve İngiliz Sinema Akademisi
Ödülü’nü aldığı Richard III (1955),
gene yönettiği ve başrollerini Marilyn Monroe
ile paylaştığı The Prince and the Showgirl
(1957; Uyuyan Prens), Othello (1965),
Battle o f Britain (1969; Göklerde Vuruşanlar),
New York Film Eleştirmenleri Ödülü’
nü kazandığı Sleuth (1972; Hafiye), Marathon
Man (1976; Vahşi Koşul Maratoncu),
The Boys from Brazil (1978; Vahşetin
Çocukları), A Little Romance (1979; Ölümsüz
Aşk) ve Richard Wagner (1982) sayılabilir.
Olivier 1979’da, sinema yaşamındaki
başarısı ve sinema sanatına katkılarından
ötürü özel bir Oscar’la ödüllendirildi.
Ayrıca çeşitli televizyon yapımlarında rol
alarak beş kez Emmy Ödülü’nü kazandı.
Televizyonda son olarak War Requiem
(1988; Savaş Ağıtı) adlı filmde oynadı.
Anılarını topladığı Confessions o f an Actor
(Bir Oyuncunun İtirafları) 1982’de, On
Acting (Oyunculuk Üzerine) adlı kitabı
1986’da yayımlandı