Olmek kültürü

Ölmek kültürü, Kolomb öncesi dönemin
ilk incelikli Orta Amerika kültürü. En
önemli merkezleri bugünkü Meksika’da,
Veracruz’un güney kesimiyle bitişiğindeki
Tabasco eyaletindedir. Bunların başlıcaları
La Venta, San Lorenzo ve Tres Zapotes’tir.
Ölmek sanatına ilişkin ilk buluntular İÖ
y. 1150’ye tarihlenir. Bu sanatın İÖ 1100-
IÖ 800 arasında geliştiği ve üslup özelliklerinin
Meksika Vadisinden (Tlatilco kültürü)
El Savador Cumhuriyeti’ne (Chalchuapa
kaya oymaları) kadar yayıldığı görülür.
Yayılmanın siyasal bir imparatorluğun, bölgeler
arası ticaret ilişkilerinin ya da bir
dinsel kültün varlığına işaret ettiği öne
sürülmüştür.
Ölmek sanatının örnekleri arasında anıtsal
heykeller, küçük yeşim oymalar, çanak
çömlek ve çeşitli eşya yer alır. Egemen örge
jaguar yüzü ya da insana benzetilmiş stilize
jaguardır. Dinsel tören merkezleri olan La
Venta ve San Lorenzo’da büyük höyükler,
oymalı steller, sunaklar ve heykeller vardır.
Bu yapı ve anıtlar kadar sanat üslubunun
incelmişliği ve güçlülüğü de Ölmek toplumunun
karmaşık ve hiyerarşik yapısına
işaret eder. İO y. 800’den sonra Ölmek
üslubunun etkisini yitirdiği, Ölmek yerleşmelerinin
hepsinin terk edilmemesine karşın
Ölmek kültürünün zamanla değiştiği ve
bu yörenin Orta Amerika’nın kültürel merkezi
olmaktan çıktığı görülür.