Aralık

aralık, müzikte iki nota arasındaki uzaklık.
Eşzamanlı (armonik aralık) ya da ardı
ardına (melodik aralık) çatınabilir. Basit
aralıklar bir oktavın sınırları içindedir. Bileşik
aralıklar ise bir oktavın sınırlanm aşar
ve benzer basit aralığın bir çeşitlemesi gibi
duyulur. Onlu bir aralık (oktav artı üçlü,
örn. do-do-mi) kulakta bir üçlü gibi (üç
notayı kapsayan aralık, örn. do-mi) etki
uyandırır.
Armonik sesler dizisinin en alt seslerinin
karşılığı olan dört çeşit tam (T) aralık
vardır: Birli ya da ünison (eşses) (Tl),
oktav (T8), dörtlü (T4) ve beşli (T5). Öbür
aralıklann ise (ikili, üçlü, altılı, yedili)
majör (M) ve minör (m) biçimleri olur. Bu
ikisi arasmda yanm tonluk bir fark vardır.
Tam ve majör aralıklar artırımlı (A)
olabilir, başka bir deyişle yarım ton büyültülebilir.
Örneğin: Do-mi (M3), do-mi Ü
(A3) ya da do-sol (T5), do-sol $ (A5)
yapılabilir. Tam ve minör aralıklar eksiltimli
(e) olabilir, başka bir deyişle yarım ton
küçültülebilir. Örneğin: Mi-sol (m3), misolb
(e3) ya da fa-do (T5), fa t-d o (e5)
olabilir.
Tam tempere sistemde aynı sesi veren ya
da tuşlu bir çalgıda aynı tuşlar ile temsil
edilen aralıklara anarmonik(*) aralık denir,
örneğin: do-mi U ve do-fa. Bu iki aralığın,
kullanıldıkları müzikal bağlamda farklı işlevleri
vardır.
Aralıklar, aralıkları oluşturan notaların
frekansları arasındaki oran ile hesaplanır.
Örneğin oktav için 2:1 oranı kullanılır,
çünkü oktavı oluşturan tiz sesin frekansı,
pes sesin frekansının iki katıdır. Tam tempere
sistem dışındaki aralık ölçümleri için,
özellikle Batı Müziği dışındakiler söz konusu
olduğunda, bir oktav 1.200 cent’e ayrılır.
Bu sistemde bir yarım ton ya da minör ikili
aralık 100 cent değerindedir. Bir örnek
vermek gerekirse minör üçlü aralık tam
tempere sistemde 300 cent, Pisagoryen
akort sisteminde 294 ve doğal armoniklere
göre akortta (just intonation) 316 cent
değerindedir.