Arkansas

Arkansas, ABD’yi oluşturan eyaletlerden
biri. Ülkenin orta kesiminin güneydoğusunda,
Mississippi Irmağının batı kıyısında yer
ahr. Başkenti Little Rock’tur.
Mississippi Irmağının karşı yakasındaki
Tennessee ve Mississippi eyaletlerine bakan
Arkansas, kuzeyde Missouri, batıda Oklahoma,
güneybatıda Texas ve güneyde Louisiana
ile çevrilidir. Eyalet kabaca, kenar
uzunluklan 400 km kadar olan bir kareyi
andınr. Yüzölçümü 137.539 km2’dir.
Eyaletin en eski sakinleri İS 500’lerde
Mississippi Irmağının sarp kıyılannda oturan,
çiftçilik ve avcılıkla uğraşan yerlilerdi.
Daha sonraki tepe-yapan kültürler, Mississippi
Irmağı boyunca mezar tepeleri ve
başka kalıntılar bıraktı. Avrupalılann ilk
keşifleri sırasında yörede yaşayan başlıca
Yerli topluluklan Kaddo, Ozaç ve Kuvapolardı.
16 ve 17. yüzyılda en tanmmışlan De Soto,
Marquette ve Jolliet ile La Salle olan
İspanyol ve Fransız kâşifler, bölgeyi baştan
başa geçti. İlk kalıcı Avrupalı yerleşim
birimi 1686’da Fransız Henry de Tonty
tarafından Arkansas Post’ta kuruldu. Arkansas
1803’te, Louisiana’nm satın alınması
ile birlikte Fransa’dan ABD’ye geçti.
1819’da Arkansas Topraklan oluşturuldu ve
1836’da da 25. eyalet olarak Birlik’e katıldı.
Arkansas, 1861’de Birlik’ten çekildi. İç
Savaş, sırasında Amerika Konfedere Dev301
Arkansas
letleri’nin üyesiydi. 1868’de Birlik’e yeniden
kabul edildi. Yeniden İnşa Döneminin ardından
katı bir ırk aynmı siyaseti gelişti. Bu
durum, 1957’de eyalet milis kuvvetlerinin,
bir resmî lisede ırk aynmmın kaldınlması
yolundaki mahkeme karannı önlemek üzere
harekete geçirilmesinin ardından, federal
askeri birliklerin düzeni sağlamak için Little
Rock’a girmesine değin sürdü.
Arkansas fiziki coğrafya bakımından yaklaşık
eşit büyüklükte iki ana bölgeye aynlabilir.
Eyaletin güneybatı köşesinden kuzeydoğu
köşesine çaprazlamasına çekilen bir
çizgi, aşağı yukan, kuzey ve batıda yer alan
ormanlarla kaplı Ozark Platosu ve Ouachita
Dağlan ile güney ve doğudaki verimli
körfez kıyı ovası ve Mississippi Irmağının
alüvyonlu düzlüğü arasındaki aynm çizgisine
denk düşer. Eyaletteki akarsular genellikle
güneydoğu yönünde akarak Arkansas
ve Mississippi ırmaklanyla birleşir. Ozark
ve Ouachita dağlanndaki ırmaklar üzerine
kumlan barajlarla birkaç büyük göl oluşturulmuştur.
Arkansas kışlan yumuşak, yazlan sıcak
ılıman bir iklime sahiptir. Eyaletin orta
kesiminde, yükseltiler ile düzlükler arasındaki
sınır üzerinde bulunan Little Rock’ta
ortalama sıcaklık ocak ayında 6° C, temmuz
ayında ise 28° C’yi bulur. Yaklaşık
1.220 mm olan yıllık yağış yıl içinde eşit bir
dağılım gösterir.
Mississippi düzlüklerine ilk yerleşenler
daha doğudaki güney eyaletlerinden gelen
köle sahibi pamuk ekicileriydi. Siyah nüfus
1860’ta yaklaşık 110 bin kişi ile toplam
nüfusun yüzde 25’ini oluştururken, 1980’de
yaklaşık 374 bin kişi ile ancak yüzde 16’ya
varmaktaydı. Sınırlan Mississippi’ye uzanan
üç ilde nüfusun yandan fazlası Siyahlardan
oluşur. Plantasyon tanmına elverişli olmayan
yükseltilere yerleşen beyazlar son zamanlara
değin göreceli bir tekbaşınalık
içinde yaşamışlardır. Eyaletin bütününde
nüfusun yansını ancak aşan bir bölüm
kentsel sayılabilecek yerleşimlerde otumr.
En büyük kent Little Rock’un nüfusu
yalnızca 170 bindir. Son yıllarda Ozarklar’
daki sayısız “emekli köyleri” ülkenin her
yanından turist çekmektedir.
Arkansas ekonomisi artık öncelikle tanma
dayalı olmadığı gibi, pamuk da tanm içindeki
egemen konumunu yitirmiştir. Başlıca
tanm ürünleri pirinç, soya fasulyesi, mısır
ve kümes hayvanlandır. Eyaletin orta kesimindeki
boksit (aluminyum cevheri) yataklan,
ABD’nin toplam rezervinin yüzde
95’ini oluşturur. Eyaletin yansından fazlası
genellikle veymut çamı ve akmeşe ormanlanyla
kaplıdır. Barajlann çoğunda hidroelektrik
enerji üretilmekle birlikte, toplam
enerjinin büyük bölümü termik santrallardan
sağlanır. Dardanelle yakınında iki nükleer
santral işletilmektedir. İmalat sanayisi
genelde tüketim mallanna yöneliktir. Gıda
ve giyim eşyası, mobilya, elektrikli ve
elektrikli olmayan makineler başlıca ürünlerdir.
Arkansas ve Mississippi ırmaklannın Arkansas
içinde kalan bölümleri tümüyle ulaşıma
elverişlidir. Demiryolları, karayollan ve
havayollan eyaleti bir ağ gibi sarar.
Turizm ekonomide önemli bir yer tutar.
Gezilecek en gözde yerler Hot Springs
Ulusal Parkı’ndaki kaplıcalar ve Ozarklar’
daki göl kıyısı dinlenme yerleridir.
Doğu Arkansas, konuşma biçimi ve gelenekleriyle
tipik Güneyli’dir. Siyah spirituaVleri
ve soul müzik ülke çapında yaygınlaşArkansas
Irmağı 302
madan çok önce Arkansas’ta serpilmişti.
Ozark ve Ouachitalar’ın kırsal alanlarında
geleneksel halk sanatları ve kültürü tam
anlamıyla canlılığını korumaktadır. Başlıca
yükseköğrenim kurumu Fayetteville’de bulunan
Arkansas Üniversitesi’dir. Nüfus
(1985 tah.) 2.359.000.