Atsız, Nihal

Atsız, Nihal, tam adı H ü s e y in n î h a l a t s i z
(d. 25 Ocak 1905, İstanbul – ö. 11 Arahk
1975, İstanbul), Türk düşün ve siyaset
adamı, yazar. Turancılık(*) akımının Cumhuriyet
dönemindeki önde gelen temsilcilerindendir.
İstanbul Edebiyat Fakültesi’ni bitirdi, aynı
okulda asistan oldu (1931). Aynı yıl, Atsız
Mecmua’yı(*) yayımlamaya başladı. Köycü
Nihal Atsız
İletişim Yayıncılık Arşivi
bir yaklaşımdan Turancı bir yaklaşıma yönelen
bu dergideki yazılan nedeniyle öğretmen
olarak Malatya’ya sürüldü (1933). Bu
tarihten 1952’ye değin, Anadolu ve İstanbul’daki
ortaöğretim kurumlannda aralıklarla
öğretmenlik etti. Kasım 1933 – Temmuz
1934 arasmda Orhun dergisini çıkardı.
II. Dünya Savaşı yıllannda güçlenen Turancı
akım içinde önemli bir yeri oldu, dönemin
tartışmalanna katıldı. Ekim 1943’te
Orhun*u yeniden çıkarmaya başladı. Bu
dergide solcu etkinlikleri ve solculan Başbakan
Şükrü Saraçoğlu’na şikâyet eden iki
mektup yayımlaması (Mart-Nisan 1944)
olaylara neden oldu (bak. Atsız-Sabahattin
Ali Davası). Hükümet çevrelerinde Turancılığa
karşı bir havanın yayıldığı bir ortamda,
Eylül 1944’te Irkçılık-Turancılık Davası’yla(*)
ilgili olarak tutuklandı. Ekim
1945’te serbest bırakıldı; 1947’de beraat
etti. 1952’de daha önce de bir süre çalıştığı
Süleymaniye Kütüphanesi’nde görevlendirildi.
1952’de Orhun, 1964’te Ötüken
(1975’e değin) dergilerini çıkardı. Ötüken’
de yazdığı bir yazı nedeniyle 1973’te hüküm
giydi, ama ertesi yıl özel afla serbest
bırakıldı.
Atsız’ın milliyetçiliği şamancı-ırkçı yönelimlidir
ve İslamiyet öğesine yer vermez.
Ama bu görüşleri, Türkçülük akımı içinde
egemen olamamıştır.
Türk tarihi ve edebiyatı konusundaki araştırmalan
(Türk Tarihi Üzerine Toplamalar,
1935; Türk Tarihinde Meseleler, .1966),
tarihsel romanlan (Bozkurtların Ölümü,
1946; Bozkurtlar Diriliyor, 1949; Deli Kurt,
1958), hece ve aruz ölçüsüyle yazdığı şiirleri
(Yolların Sonu, 1946) vardır.