Clarke, Samuel

Clarke, Samuel (d. 11 Ekim 1675, Norwich,
Norfolk – ö. 17 Mayıs 1729, Leicestershire,
İngiltere), filozof ve ilahiyatçı
Newton fiziğinin savunucularından.
Clarke, 1698’de Norwich piskoposluğunda,
1706’da da Kraliçe Anne’in maiyetinde
papaz olarak görev aldı. 1704-05’te daha
sonra A Demonstration o f the Being and
Attributes o f God (1705; Tann’nın Varlığının
ve Öz Niteliklerinin Tanıtlanması) ve
A Discourse Concerning the Unchangeable
Obligations o f Natural Religion (1706; Doğal
Dinin Değişmez Zorunlulukları Üzerine
Bir Konuşma) adlarıyla yayımlanan iki dizi
konferans verdi. İlk konferans dizisinde
“böyle bir konuşmanın yapısının elverdiği
ölçüde matematiksel yönteme yakın” bir
yöntemle Tann’nın varlığını tanıtlamaya
çalıştı. İkincisinde, ahlak ilkelerinin matematiksel
önermeler kadar İçesin olduğunu,
bu nedenle imanın yardımı olmadan yalnızca
us aracılığıyla da bilinebileceğini öne
sürdü. Clarke’m bu yaklaşımı, bazen etik
usçuluk olarak da adlandırılır. David
Hume’un din eleştirisinin bir kaynağı da
Clarke’m Tanrı’nm varlığını tanıtlama çabasını
yeterli bulmayışıydı. Clarke’ın Scrip-
35 Clauberg, Johann
ture Doctrine of {foe Trinity (1712; Kutsal
Metinlerde Üçleme Öğretisi) adlı yapıtı da
uzun süren, şiddetli bir tartışmaya yol açtı-.
Bu kitap yüzünden Clarke, bazı karşıtlarının
Ariusçuluk suçlamasıyla karşılaştı.
Cambridge’de Isaac Newton’in (1642-
1727) arkadaşı ve yandaşı olan Clarke,
Newton’in görüşlerinin yayılmasına yardımcı
oldu. Fizikçi Jacques Rohault’nun Traite
de Physique (1671; Fizik Üzerine İnceleme)
adlı yapıtını, Newton’ın, Rohault’nun çalışT
masını nasıl geliştirdiğini açıklayan dipnotlar
ekleyerek 1697’de Latince’ye çevirdi.
1706’da Newton’in Opticks’inin (1704; Optik)
Latince çevirisini yayımladı. Clarke’ın
1715-16’da Gottfried Wilhelm Leibniz’e
zaman ve uzayın gerçekliğini savunmak
amacıyla ilettiği bir yazı 1717’de yayımlandı,
daha sonra başka basımları yapıldı.
Clarke’m toplu yapıtlan 1738-42 arasında
dört cilt olarak yayımlandı.